نحوه وجود ملائکه
س ۶۶ آیا مى توان از آیه شریفه زیر استفاده نمود که ملائکه ، داراى بال و پر هستند، آن جا که خداوند مى فرماید: جاعل الملائکه رسلا اولى اجنحه مثنى و ثلاث و رباع . (فاطر:۱)خداوند، فرشتگان را که داراى بالهاى دوگانه و چهارگانه اند، پیام آورند (خود) قرار داده است .
ج – خیلى روشن نیست ، شاید منظور از تعبیر به (جناح ) براى آنها به حسب قوایى که داشته اند، باشد.
س ۶۷ انکار ملائکه یا بعضى از پیغمبران گذشته (ع ) چه صورت دارد؟
ج – انکار ضرورى است ، و موجب کفر مى شود. خداوند متعال مى فرماید: آمن الرسول بما انزل الیه من ربه ، و المومنون کل آمن بالله و ملائکته و کتبه و رسله ، لا نفرق بین احد من رسله (بقره : ۲۸۵).پیامبر خدا به آنچه از جانب پرودگارش بر او نازل شده ایمان آورده است و مؤ منان همگى به خدا و فرشتگان و کتابها و فرستادگانش ایمان آورده اند (و مى گویند) میان هیچ یک از فرستادگان فرق نمى گذاریم .
س ۶۸ آیا ملائکه به هر شکلى در مى آیند؟
ج – معروف است که : الجن جسم نارى یتشکل باشکال مختلفه حتى الکلب و الخنزیر، و الملک جسم نورى یتشکل باشکال مختلفه سوى الکب و الخنزیر جن ، جسم آتشین است که به شکلهاى گوناگون حتى به شکل سگ و خوک در مى آید، و فرشته جسم نورانى است که به شکل هاى گوناگون به جز سگ و خوک در مى آید.
ولى این سخن مدرکى ندارد، و کلام نادرستى است . و اینکه خداوند در قصه حضرت مریم (ع ) مى فرماید: فتمثل لها بشرا سویا (مریم : ۱۷): (پس به شکل بشرى خوش اندام بر او نمایان شد.) تمثل بود، یعنى حضرت جبرئیل (ع ) در چشمهاى حضرت مریم (ع ) این گونه وانمود مى کرد که او بشر است ، و گرنه او جبرئیل بود و ملک ، و هرگز تغییر پیدا نکرد و انسان و بشر نشد.
س ۶۹ – آیا هر یک از چهار ملک بزرگوار: جبرئیل ، میکائیل ، اسرافیل و عزرائیل ، ماموریت ویژه اى دارند؟
ج – بلکه ، جبرئیل امور مربوط به وحى و میکائیل ارزاق ، و اسرافیل احیاء، و عزرائیل اماته را به عهده دارد.
س ۷۰ – آیا این روایت معروف که مى فرماید: (فرشته اى به نام فطرس عصیان و نافرمانى کرد و خداوند بال او را شکست و در جزیره اى انداخت ، و در شب ولادت حضرت امام حسین علیه السلام خود را به گاهواره آن حضرت مالید و شفا یافت ).درست است ؟
ج – این روایت با آیه شریفه اى که مى فرماید: عباد مکرمون (انبیاء: ۲۶): (بندگان گرامى خداوند) هستند، و نیز مى فرماید: لایعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یؤ مرون (تحریم : ۶): (از فرمان خدا سرپیچى نمى کنند و هر چه به ایشان فرمان دهد انجام مى دهند) منافات دارد.
آیا جنیان پیامبرى از جنس خود نیز داشتند؟
س ۷۱ آیا جنیان پیامبرى از جنس خود نیز داشتند؟
ج – از یکى که تسخیر جن نموده بود پرسیده شد. به نقل از آنان گفت : نداریم .
دین و آیین جنیان از دیدگاه قرآن کریم
س ۷۲ آیا از میان جنیان کسانى هستند که به ادیان دیگر غیر از اسلام اعتقاد داشته باشند؟
ج – از خود آنان نقل شده که گفته اند: تمام ادیان و مذاهب انسانها در میان ما وجود دارد، بجز مذهب اهل تسنن ، زیرا اشخاصى که از طایفه جن در واقعه غدیر خم بودند، هنوز زنده هستند و به نصب امیرالمؤ منین علیه السّلام به خلافت توسط رسول اکرم صلى الله علیه و آله و سلم شهادت مى دهند.از این گذشته ، خداوند متعال به نقل از برخى از آنان مى فرماید: قالوا یا قومنا، انا سمعنا کتابا انزل من بعد موسى مصدقا لما بین یدیه ، یهدى الى الحق ، و الى طریق مستقیم . (احقاف : ۳۰).گفتند: اى قوم ، ما شنیده ایم که کتابى بعد از حضرت موسى ، نازل شده و تصدیق کننده کتابهاى پیش از خود اوست ، و به سوى حق و به سوى راهى راست راهبرى مى کند.
از این آیه شریفه بر مى آید که در میان آنان یهودى نیز بوده است . و نیز در جاى دیگر مى فرماید: قل : اوحى الى انه استمع نفر من الجن فقالوا: انا سمعنا قرآنا عجبا، یهدى الى الرشد فآمنا به ، و لن نشرک بربنا احدا. (جن : ۱ و ۲)بگو: به من وحى شده است که تنى چند از جنیان گوش فرا داشتند و گفتند: راستى ما قرآنى شگفت آور شنیدیم ، که به راه راست هدایت مى کند، پس به آن ایمان آوردیم ، و هرگز کسى را شریک پروردگارمان قرار نخواهیم داد.از این آیه شریفه نیز بر مى آید که مشرک بوده اند. و بیش از این در این باره از آیات استفاده نمى شود.
جنگ امیرالمؤ منین علیه السّلام با جن و علت آن
س ۷۳ آیا جنگ امیر مؤ منان علیه السّلام با جن واقعیت دارد؟
ج – بله ، در روایات وارد شده است یکى از آنها جنگ آن حضرت با جن (نصیبین ) بود.
س ۷۴ چرا حضرت علیه السّلام با آنها جنگید؟
ج – آنها هم مکلفند و کافر و مؤ من دارند. در روایت آمد که در کربلا، زعفر جن به حضرت سیدالشهداء علیه السّلام اظهار ارادت و اطاعت کرد و از او اجازه مقاتله خواست .
مباحثى درباره شیطان
س ۷۵ خداوند متعال مى فرماید: قال : رب فانظرنى الى یوم یبعثون : قال : فانک من المنظرین الى یوم الوقت المعلوم (ص : ۷۹ ۸۱).
ابلیس گفت : پروردگارا، پس مرا تا روزى که برانگیخته مى شوند، مهلت ده ، خداوند فرمود: تو از مهلت یافتگانى تا روز معین معلوم .وقت معلومى که خداوند ابلیس را تا آن زمان مهلت داده ، چه وقت است ؟
ج – شیطان از خداوند متعال در خواست نمود و گفت فانظرنى الى یوم یبعثون (پس مرا مهلت ده که تا روز قیامت زنده بمانم .) ولى خداوند سبحان فرمود: فانک من المنظرین الى یوم الوقت المعلوم که گویا این وقت نزد خود شیطان نیز معلوم است . در اخبار رجعت آمده است : (لشگر امیرالمؤ منین علیه السّلام با شیطان و ذرّیه و یاران او در حوالى (بصره ) مى جنگند، و نزدیک مى شود که لشگر امیرالمؤ منین علیه السّلام شکست بخورد، ناگاه رسول اکرم صلى اللاه علیه و آله و سلمّز آسمان نازل مى شود، و شیطان مى فهمد که وقت معلوم فرا رسیده است ، لذا به طرف (بیت المقدس ) مى گریزد، ولى پیغمبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم وى را تعقیب مى کند و روى (صخره بیت المقدس )، قبله نخست مسلمانان ، شیطان را سر مى برد و دنیا پر از خیر و صلاح مى گردد.)
س ۷۶ آیا در آن وقت دیگر خرابکار پیدا نمى شود؟
ج – چرا، کار شیطان تزیین و بزرگ جلوه دادن دنیاست ، چنانکه خداوند متعال از قول او مى فرماید: لازینن لهم فى الارض (حجر: ۳۹)قطعا (گناهان را) در زمین براى آنان مى آرایم .
لذا ممکن است حتى بعد از هلاکت شیطان نیز کسانى که شیطان بذر اعمال زشت را در وجودشان کاشته ، همچنان مرتکب معصیت شوند.
س ۷۷ خداوند متعال در آیه شریفه اى از زبان شیطان خطاب به مشرکین مى فرماید: انى برى ء منکم ، انى ارى ما لاترون انى اخاف الله (انفال : ۴۸).
من از شما بیزارم ، من چیزى را مى بینم که شما نمى بینید، من از خدا بیمناکم .
آیا کفار، شیطان را مى دیدند؟ و دیگر اینکه شیطان چه مى دید که کافران نمى دیدند؟
ج – در جنگ بدر شیطان به شکل کافرى به نام (سراقه بن مالک ) در صف کفار در آمده بود و پرچمى به دست داشت و آنها را تشویق مى نمود. وقتى که دو لشگر کفر و اسلام به هم رسیدند، و شیطان لشگر ملائکه را که براى نصرت و یارى پیغمبر اکرم صلى اللّه علیه و آله و سلم و مسلمانان آمده بودند، و نیز عذابى را که با آنها کفار را تهدید مى کردند دید، پرچم را انداخت و فرار کرد و گفت : انى برى ء منکم ، انى ارى ما لاترون ، یعنى من از شما، بیزارم و من مى بینم آنچه را که شما نمى بینید. و هیچ اشکالى ندارد که شیطان به صورت شخصى متمثل شود، و از این گونه تمثیلات برزخى فراوان است .
س ۷۸ آیا شیطان الآن هم مى تواند به آسمان رود و استراق سمع نماید؟
ج – استراق سمع براى شیاطین ممکن بودو مى توانستند تا آسمان هفتم بالا روند و در آنجا اخبار آسمانها را از ملائکه فرا گرفته و براى اهل زمین بیاورند که چه وقایع و حوادثى براى آنها رخ خواهد داد؛ ولى از زمان ولادت حضرت عیسى نتوانستند، تا بیشتر از آسمان چهارم بالا روند، و از سه آسمان محروم گشتند، و در زمان ولادت با سعادت پیغمبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم از چهار آسمان دیگر نیز محروم شدند و ملائکه آنها را با شهاب ثاقب رد مى کنند. (صافات : ۱۰).
در محضر علامه طباطبایی//محمدحسین رخشاد