توحید افعالی اقا سید علی قاضی حضـرت آیت الله علامه سید محمد حسین طباطبایى در بیان این ویژگى استاد خویش خاطره اى بس گویا و آموزنده نقل فرموده اند: یـکـى از دوسـتـان مرحوم قاضى حجره اى در مدرسه هندى بخارایى معروف در نجف اشرف داشت و چون ایشان به مسافرت رفته بود، حجره را به مرحوم قاضى واگذار کرده بود کـه ایـشـان از نـشـسـتـن و خوابیدن و سایر احتیاجاتى که دارند، از آن استفاده کنند. مرحوم قـاضـى روزهـا نزدیک غروب مى آمدند در آن حجره و رفقاى ایشان مى آمدند و نماز جماعتى بـرپـا مى کردند و مجموع شاگردان ، هفت و هشت ، ده نفر بودند و بعدا مرحوم قاضى تا دو سـاعـت از شـب گـذشـتـه مـى نـشـسـتند و مذاکراتى مى شد و سوالاتى از شاگردان مى نمودند. یـک روز در داخـل حـجـره نشسته بودیم ،
مرحوم قاضى هم نشسته بود و شروع کردند به صـحـبـت کـردن دربـاره تـوحید افعالى ، ایشان گرم سخن گفتن درباره توحید افعالى و تـوجـیـه کـردن آن بـودنـد کـه در ایـن اثـنـا مثل اینکه سقف آمد پایین . یک طرف اتاق ، راه بـخـارى بـود؛ از آنـجـا مـثل صداى هار هارى شروع کرد به ریختن ، سر و صدا و گرد و غبار فضاى حجره را گرفت . جماعت شاگردان و آقایان ، همه برخاستند و من هم برخاستم و رفتیم تا دم حجره که رسیدیم ، دیدم شاگردان دم در ازدحام کرده و براى بیرون رفتن ، همدیگر را عقب مى زدند.
در این حال معلوم شد که این جورها نیست و سقف خراب نشده است . بـرگـشـتیم و نشستیم . همه در سر جاهاى خود نشستیم و مرحوم قاضى هیچ حرکتى نکرده و بـر سـر جـاى خـود نـشسته بودند و اتفاقا آن خرابى از بالا سرشان هم شروع شد. آقا فـرمـود: بـیـایـیـد اى مـوحـدیـن تـوحـیـد افـعـالى ، هـمـه شـاگـردان مـنـفـعـل شـدنـد و مـعـطـل مـانـدنـد کـه چـه جـواب گویند! مدتى نشستیم و ایشان نیز دنباله فرمایشاتشان را درباره همان توحید افعالى به پایان رساندند.
دریای عرفان//هادی هاشمیان
