ابوالفضل محمد بن حسن ، از صوفیان قرن چهارم و پنجم در ماوراءالنهر و مرشد علی‌بن عثمان هجویرى*. خُتَّلى منسوب به خُتَّل، ناحیه‌اى در کنار رود جیحون و از توابع هَیطَل ماوراءالنهر، است (یاقوت حموى، ج ۲، ص ۴۰۲؛ نیز رجوع کنید به لسترنج، ص ۴۶۳ـ۴۶۴؛ قس سمعانى، ج ۲،...
ابوالفضل محمدبن حسن، از عرفاى قرن چهارم. از زندگانى و مراحل تعلیم و تعلم و سیروسلوک وى اطلاعى در دست نیست. همینقدر میدانیم که او در سرخس به دنیا آمده (مدرس تبریزى، ج ۷، ص ۲۳۸) و به گزارش منابع (محمدبن منوّر، ج ۱، ص ۲۶؛ابوروح، ص ۳۹؛جامى، ص۲۹۰) از...
شعرا-ش / شعرای قرن چهارم / شعرای قرن سوم / عرفا-ت / عرفا-ش / عرفای قرن چهارم / عرفای قرن سوم / علما قرن سوم / علمای قرن چهارم
کنیه‌اش ابوبکر، ملقب به تاج‌الصوفیه، عارف و فقیه و شاعر قرن سوم و چهارم. دربارۀ نام او و پدرش اختلاف هست؛ او را دُلَف بن جَحْدَر، دلف‌بن جعفر و جعفربن یونس خوانده‌اند (سلمى، ۱۴۰۶، ص ۳۳۷؛ خطیب بغدادى، ج ۱۶، ص ۵۶۴ـ۵۶۵)، ولى بر سنگ قبرش جعفربن یونس نوشته شده...
على بن ابراهیم، از صوفیان قرن چهارم. کنیه‌اش ابوالحسن بوده، ولى جامى، به اشتباه، ابوالحسین نوشته است (رجوع کنید به ص ۷۸۰، تعلیقات عابدى، ش ۲۳۶/۱۳). تاریخ تولد او در تذکره‌ها ذکر نشده است. از زندگى او اطلاع چندانى در دست نیست و احتمالا لقب حصرى به واسطه شغل حصیربافى...
حسین بن منصور، صوفى مشهور سده سوم و چهارم. نام جدّ حلاج را مُحَمّى و کنیه خود او را ابوعبداللّه و ابومغیث نوشته‌اند. زندگى، اندیشه و به‌ویژه کشته شدن حلاج، در تاریخ تصوف پیوسته معرکه آراى متقابل و حتى متناقض بوده است. مآخذ و اسناد، مشحون از روایات افسانه‌آمیز، ناسازگار...
قطب‌الدین مودودبن یوسف، از مشایخ سلسله چشتیه *. وی در ۴۳۰ در چشت به‌دنیا آمد. پدرش خواجه یوسف چشتی (متوفی ۴۵۹)، ملقب به ناصرالدین، بود (داراشکوه بابری، ص ۹۰؛ غلام سرور لاهوری، ج ۱، ص ۲۴۶، ۲۴۸). گفته‌اند که یوسف چشتی با خواجه عبداللّه انصاری (متوفی ۴۸۱) ملاقات داشته و...
ابومحمد احمدبن محمد ، صوفی و فقیه اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم. نام او را، به غلط، جَریری و حریری نیز ضبط کرده‌اند (رجوع کنید به سُلَمی، ص ۲۵۹؛ ابن‌جوزی، ج ۲، ص ۴۴۷) که با توجه به انتساب او به جُرَیربن عبّاد، از قبیله بکربن وائل *،...
محدّث و عارف قرن سوم و چهارم. نام وی جعفربن محمدبن نُصَیر خوّاص و کنیه‌اش ابومحمد بود و ابومحمد خوّاص نیز خوانده شده است ( رجوع کنید به سلمی، ص ۴۳۴؛ خطیب بغدادی، ج ۸ ، ص ۱۴۵). در ۲۵۲ یا ۲۵۳ در بغداد به دنیا آمد (رجوع کنید به...
از مشایخ صوفیه شیراز در قرن سوم و چهارم، تاریخ ولادت او معلوم نیست و از زندگی‌اش اطلاعات کمی در دست است. نامش جعفربن عبداللّه بوده و با کنیه ابومحمد از او یاد کرده‌اند ( رجوع کنید به جنید شیرازی، ص ۲۲۵؛ جامی، ص ۲۴۳؛ ابراهیم‌بن روزبهان ثانی، ص ۹)...
ابوالحسن علی بن احمد، از صوفیان و جوانمردان خراسان در نیمه اول قرن چهارم ، از مردم بوشنج * از توابع هرات . وی را نباید با ابوالحسن عبدالرحمان بن محمدبن مظفر داودی بوشنجی (متوفی ۴۶۷) که فقیه بوده و در بوشنج درگذشته است ، اشتباه کرد (صریفینی ، ص...