۱- پیامبر (ص ) در حق على (ع ) دعا کرد
گاو نرى الاغى را کشته بود، این قضیه در زمان رسول خدا صلى الله علیه و آله اتفاق افتاده ، پس هنگامى که آن بزرگوار در میان جمعى از اصحاب خود که ابوبکر و عمر نیز در میان آنان بودند، نشسته بود طرفین دعوى نزد آن حضرت آمده و نزاع خود را مطرح کردند. در این موقع پیامبر خدا به ابوبکر رو کرده و فرمود: بین آنان داورى کن !
ابوبکر گفت : ضمانى نیست ؛ زیرا حیوانى حیوان دیگر را کشته است .
پیامبر به عمر فرمود: تو بین آنان قضاوت کن ! عمر گفتار ابوبکر را تکرار کرد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله به على علیه السلام رو کرد و فرمود: بین آنان حکم کن !
على علیه السلام فرمود: اگر گاو در استراحتگاه الاغ داخل شده ، صاحبان گاو ضامن الاغ هستند، و در صورت عکس ضامن نیستند.
در این هنگام رسول خدا صلى الله علیه و آله دست به سوى آسمان بلند کرد و فرمود: الحمدالله الذى جعل منى من یقضى بقضاء النبیین .
سپاس خداى را که قرار داد از خاندانم شخصى را که به قضاوتهاى پیامبران داورى مى کند .
۲- در اسلام ضرر نیست
دو نفر نزد عمر آمدند؛ یکى از آنان گفت : گاو این مرد شکم شترم را پاره کرده ، عمر گفت : رسول خدا صلى الله علیه و آله جنایات بهائم را موجب ضمان ندانسته است .
امیرالمومنین علیه السلام به عمر فرمود: رسول خدا فرموده : لا ضرر ولا ضرار یعنى در اسلام ضرر رسانیدن و تحمل ضرر روا نیست . در این مورد اگر صاحب گاو گاوش را در راه شتر بسته ضامن شتر است ، و گرنه ضامن نیست ، و چون رسیدگى کردند دیدند صاحب گاو گاوش را از روستا آورده و در راه شتر بسته است ، پس عمر طبق فرموده آن حضرت حکم کرد و بهاى شتر را از صاحب گاو گرفت و به صاحب شتر داد .
۳- على (ع ) ستمگر نیست
هنگامى که امیرالمومنین علیه السلام از طرف رسول خدا صلى الله علیه و آله در یمن بود، روزى چند نفر بر آن حضرت وارد شده ، نزاع خود را چنین مطرح کردند: اسب یکى از آنان گریخته و به مردى لگد زده و او را کشته است . صاحب اسب گواه آورد که اسب ، خود از خانه فرار کرده است .
على علیه السلام حکم به عدم ضمان نمود اولیاى مقتول از یمن به نزد رسول خدا صلى الله علیه و آله آمده و گفتند: على در حق ما ظلم نموده و خونبهاى کشته ما را پایمال کرده است .
پیامبر صلى الله علیه و آله به آنان فرمود: على ستمگر نیست ، و براى ستم نمودن آفریده نشده است و ولایت و خلافت پس از من از آن اوست ، حکم و سخنش حق ، و منکر ولایتش کافر است .
۴- ضرر بر کشتزار
امیرالمومنین علیه السلام جنایات و آسیبهاى حیوانات را که در روز بر کشتزار دیگران وارد مى آوردند موجب ضمان نمى دانست ، و مى فرمود: صاحب زراعت در روز خودش باید از زراعتش پاسدارى کند، ولى ضررهاى شبانه آنها را موجب ضمان صاحبان آنها مى دانست .
۵- جنایت سگ
على علیه السلام جنایت روزانه سگ را موجب ضمان صاحب او مى دانست ولى گاز گرفتن او را در شب موجب ضمان نمى دانست .
۶- ضمانت اهل خانه
اگر با اجازه اهل خانه وارد خانه شدى و سگ خانه تو را گاز گرفت ، آنان ضامن هستند، ولى اگر بدون اجازه وارد شدى ضامن نیستند .
۷- حیوان سرکش
على علیه السلام اولین حمله حیوان سرکش را موجب ضمان نمى دانست ، ولى در نوبتهاى بعد صاحبش را ضامن مى کرد .
۸- تفصیل
امیرالمومنین علیه السلام زیانهایى را که چارپایان در اثر پایمال کردن با دست و پا وارد مى آوردند موجب ضمان صاحبانشان مى دانست و جنایاتى را که به واسطه لگد انداختن وارد مى آوردند موجب ضمان نمى دانست مگر این که کسى حیوان را زده باشد (که زننده ضامن است ) .
۹- ضمانت راکب ، و قائد حیوان
امیرالمومنین علیه السلام راکب حیوان را ضامن زیانهاى دست و پاى حیوان مى نمود. ولى قائد را تنها ضامن زیانهاى پاى حیوان مى دانست نه دست او
قضاوتهای امیرالمومنین علی علیه السلام//آیه الله علامه محمد تقی تستری