نحوی برجسته اندلسی در قرن دوم. نامِ کاملِ وی جودی‌بن عثمان عَبْسی موروری است (رجوع کنید به سیوطی، ج ۱، ص۴۹۰). وی از موالی آلِیزیدبن طلحه عَنبسی بود (زُبیدی، ص ۲۷۸؛ یاقوت حموی، ج ۲، ص ۸۰۲). در طُلَیطُلَه (تولدو کنونی) به دنیا آمد (سیوطی، همانجا؛ د. اسلام ، چاپ دوم، ذیل مادّه).
از تاریخ تولد او اطلاعی در دست نیست. وی در سفر طولانی‌اش به شرق، نزد کِسائی*، فَرّاء* و ابوجعفر رُؤاسی*، نمایندگان برجسته مکتب نحو کوفه، تعلیم دید (زبیدی، همانجا؛ ابن‌ابّار، ج ۱، ص ۲۴۹). به نوشته سیوطی (همانجا)، جودی در سفرش به شرق با عباس‌بن فرج ریاشی *نیز دیدار کرده و نزد وی نحو آموخته؛ اما باتوجه به تاریخ تولد ریاشی (۱۷۷) و تاریخ درگذشت جودی (۱۹۸)، ریاشی در زمان درگذشت جودی ۲۱ ساله بوده است و بعید به نظر می‌رسد که استاد نحو جودی بوده باشد.
جودی هنگامِ بازگشت به اندلس، کتابی در نحو از کسائی را با خود به وطنش برد و به تعلیم آن پرداخت وی همچنین برای اولین‌بار کتابی در نحو در اندلس تألیف کرد و به این ترتیب مکتب نحو کوفه در اندلس رواج یافت (زبیدی، همانجا؛ شوقی ضیف، ص ۲۸۸ـ۲۸۹).
جودی پس از بازگشت از شرق، در قرطبه ساکن شد و حلقه درسش در مسجد قرطبه از چنان شهرتی برخوردار گردید که امویان اسپانیا وی را برای تعلیم فرزندانشان برگزیدند (سیوطی؛ د. اسلام ، همانجاها). ابوحرشان عبداللّه‌بن نافع نیز نحو را از جودی آموخت (ابن‌ابّار، همانجا).
اغلب منابع، بدون ذکر عنوان، تألیف کتابی را در نحو به وی نسبت داده‌اند ( رجوع کنید به زبیدی؛سیوطی، همانجاها؛شوقی‌ضیف، ص ۲۸۹) و فقط ابن‌ابّار عنوان آن را مُنَبّه الحجاره ذکر کرده است (همانجا)، که ظاهراً موجود نیست.
جودی مدتی والی امر قضا در اِلْبیره (الویرا) بود. وی در ۱۹۸ درگذشت و قاضی فرج‌بن کنانه بر جنازه‌اش نماز خواند (زبیدی، ص ۲۷۹؛
ابن‌ابّار؛سیوطی، همانجاها).
رحلت
یاقوت حموی (همانجا) سال وفات جودی را ۱۹۳ ذکر کرده و سیوطی (همانجا)، به اشتباه، سال وفات جودی را سال تألیف کتابِ وی دانسته است.
منابع:
(۱) ابن‌ابّار، التّکمله لکتاب‌الصّله، چاپ عزت عطار حسینی، بیروت ۱۳۷۵/۱۹۵۵؛
(۲) محمدبن خیر اشبیلی، فهرسه مارواه عن شیوخه من الدواوین المصنفه فی ضروب العلم و انواع المعارف، چاپ فرانسیسکو کودرا و ریبرا تاراگو، ساراگوسا ۱۸۹۳، چاپ افست بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹؛
(۳) محمدبن حسن زبیدی، طبقات النحویین و اللغویین، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۷۳ / ۱۹۵۴؛
(۴) عبدالرحمان‌بن ابی‌بکر سیوطی، بغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴؛
(۵) شوقی ضیف، المدارس النحویه، قاهره [? ۱۹۶۸ ]؛
(۶) یاقوت حموی، معجم‌الادباء، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۹۹۳؛
(۷) EI 2 , s.v. “Djudi A l-Mawruri” (by Hussain Mones).
دانشنامه جهان اسلام جلد ۱۱
