محمّد بن ابى حذیفه بن عتبه بن عبد شمس ، اگر چه پسر دائى معاویه بن ابى سفیان است امّا از اصحاب و انصار و شیعیان حضرت امیرالمؤ منین علیه السّلام است ، مدّتى در زندان معاویه محبوس بود.
وقتى او را از زندان بیرون آورد و گفت : آیا وقت آن نشده که بینا شوى از ضلالت خود و دست از على بردارى ؟ آیا ندانستى که عثمان مظلوم کشته شد و عایشه و طلحه و زبیر خروج کردند. در طلب خون او و على فرستاد که عثمان را بکشند و ما امروز طلب خون او مى نمائیم ؟ محمّد گفت : تو مى دانى که رَحِم من از همه مردم به تو نزدیک تر و شناسائیم به تو بیشتر است ؛ گفت : بلى ، گفت : قسم به خدا که احدى شرکت نکرد.
در خون عثمان جز تو به سبب آنکه عثمان ترا والى کرد و مهاجر و انصار از او خواستند که ترا معزول کند نکرد لاجرم بر او ریختند و خونش بریختند و به خدا قسم که شرکت نکرد در خون او ابتداء مگر طلحه و زبیر و عایشه و ایشان بودند که مردم را تحریص بر کشتن او مى نمودند و شرکت کرد.
با ایشان عبدالرحمن بن عوف و ابن مسعود و عمّار و انصار جمیعا، پس گفت : وَاللّهِ اِنّی لاََ شْهَدُ اَنَّکَ مُذْ عَرَفْتُکَ فی الْجاهِلِیَّهِ وَالاِْ سْلا مِ لَعلى خُلُقٍ و احِدٍ م ا ز ادَفیکَ الاِْ سْلا مُ لا قَلیلا وَلا کَثیرا وَاِنَّ عَلا مَهَ ذالِکَ لَبَیِّنَهٌ تَلوُمُونی عَلى حُبّی عَلِیّا خَرَجَ مَعَ عَلِی علیه السّلام کُلُّ صَوّامٍ وَقَو امٍ مُه اجِرِی وَاَنْصارِی وَخَرَجَ مَعَکَ اَبْن اءُ الْمُنافِقینَ وَالطُّلَق آءِ وَالْعُتَق آءِ خَدَعْتَهُمْ عَنْ دینِهِمْ وَخَدَعُوکَ عَنْ دُنْی اکَ. وَاللّهِ ی ا مُعاوِیه ! م ا خَفِىَ عَلَیْکَ م ا صَنَعْتَ وَم ا خَفِىَ عَلَیْهِمْ م ا صَنَعُوا إ ذا خَلَوْا اَنْفُسَهَمْ سَخَطَ اللّهُ فی ط اعَتِکَ وَاللّهِ لا اَزالُ اُحِبُّ عَلِیّا لِلّهِ وَلِرَسُولِهِ وَاُبْغِضُکَ فِی اللّهِ وَفی رَسُولِ اللّهِ اَبَدَا م ابَقیتُ.
معاویه فرمان داد تا او را به زندان برگردانیدند و پیوسته در زندان بود تا وفات کرد.(۲۵۳) ابن ابى الحدید آورده که عمرو عاص ، محمّد بن ابى حذیفه را از مصر دستگیر کرد و براى معاویه فرستاد معاویه او را حبس کرد او از زندان بگریخت ، مردى از خثعم که نامش عبداللّه بن عمرو بن ظلام و عثمانى بود به طلب او رفت و او را در غارى یافت و بکشت .(۲۵۴)
و پدر محمّد ابوحذیفه از اصحاب پیغمبر صلى اللّه علیه و آله و سلم است و در جنگ بدر که پدر و برادرش کشته گشت در جمله اصحاب پیغمبر صلى اللّه علیه و آله و سلّم بود و در روز یمامه در جنگ با مُسَیْلمه کذّاب شهید گشت .
۲۵۱- (الغارات ) ۱/۲۹۵٫
۲۵۲- (الغارات ) ۱/۳۰۱٫
۲۵۳- (رجال کشّى ) ۱/۲۸۶، (مجالس المؤ منین ) ۱/۲۹۵