عبدالله بن محمد بن علی میانجی همدانی، مکنی به ابوالمعالی و ملقب به عین القضاه از بزرگان مشایخ صوفیه و از دانشمندان اوایل قرن ششم هجری بود وی بسال ۴۹۲ ه ق در همدان متولد شد.
و در طریقت شاگرد احمد غزالی بود و نیز از محضر شیخ برکهء همدانی استفاده کرد. اما استفادهء او از صحبت باباطاهر که برخی نوشته اند درست نیست زیرا باباطاهر تا زمان او زنده نبود عین القضاه پیرو مذهب شافعی بود.
او بتحصیل حکمت و کلام و عرفان و ادب عرب پرداخت. و نظر به مطالعهء بسیار در آثار امام محمد غزالی، مع الواسطه شاگرد او نیز محسوب میشود عین القضاه بواسطهء دوستیی که با عزیزالدین از مستوفیان سلاجقه داشت و عزیزالدین از مخالفان ابوالقاسم درگزینی وزیر سلطان سنجر بود، لذا ابوالقاسم نقشهء قتل عین القضاه را چید و در محضری از حسودان و عوام الناس او را به کفر و دعوی الوهیت متهم کرد. و فقها نیز بقتل این جوان دانشمند فتوی دادند.
پس وی را مقید به بغداد فرستادند و از آنجا مجدداً به همدان بازگردانیدند. و در شب هفتم جمادی الاخرای سال ۵۲۵ ه ق بر دار کشیدند. نوشته های فارسی عین القضاه مشحون از تعبیرات نغز صوفیانه است، کلام او پرسوز و گداز است، تصنع و تکلف در آثار وی مشاهده نمیشود. وی رباعیاتی عرفانی نیز به زبان فارسی سروده است از آثار اوست:
۱-یزدان شناخت (در مسائل حکمت الهی و علوم طبیعی)،
۲-تمهیدات (در تمهید ده اصل تصوف)،
۳-زبده الحقائق که رساله ای است مختصر راجع به علم ذات و صفات خداوندی،
۴-شکوی الغریب عن الاوطان الی علماء البلدان، بزبان عربی که آن را به هنگام حبس خود از بغداد به علمای همدان نوشت و شکایت از محنتهایی که برای او پیش آمده، کرده است،
۵-مکاتیب که شامل نامه های اوست
(از فرهنگ فارسی معین) و رجوع به مآخذ ذیل شود: تاریخ ادبیات در ایران تألیف صفا ج ۲ ص ۹۳۶ ، تتمهء صوان الحکمه ص ۱۱۷ و ۲۰۱ ، نفحات الانس، مجمع الفصحاء ریاض العارفین، طبقات الشافعیهء سبکی، کشف الظنون
لغت نامه دهخدا