بیانات وفرمایشات آیت الله کشمیری در مورد اذکار و اوراد

 

اذکار و اوراد

سیره و روش علماى اخلاق و عرفان نسبت به یکدیگر فرق مى ‏کند، و هر کدام طریقى خاصّ در راه رسیدن به حقّ دارند.
سیره استاد نسبت به عموم و تلامذه خاصّ فرق مى ‏کرد. هرکس طلب اوراد و ادعیه و توسّلاتى مى‏ نمود، عطا مى‏ کردند. امّا نسبت به خواص دستور تفکر و تعقل مى‏ دادند و نکات ضعف و قوّت و آثار وضعى و اخروى را متذکّر مى‏ شدند. بعضى که طریق بعضى عرفا را داشتند خیال مى‏ کردند استاد فقط ذکر مى ‏دهند، که این طور نبود، و همیشه مى‏ فرمودند:

«اذکار و ادعیه با شرایط تأثیر مى ‏گذارد و مراقبه حرف اوّل از شرایط لازم است.»

چنانچه بارها از مرحوم آقاى قاضى نقل نمودند.

استاد نوع اذکار، از نظر کمّى و کیفى، لفظى و قلبى، زمانى و مکانى، روحى و جسمى، دنیوى و اخروى را براى خواص متذکّر مى ‏شدند، و این رشته کار ساده و آسانى نیست؛ بلکه کسى بتواند که خود راه رفته باشد و هم حاذق به طالبان راه باشد. مثلاً بعضى اوراد براى قوى شدن اراده، و بعضى براى رؤیت ارواح و تعدادى براى زیاد شدن رزق، و دسته‏اى براى توحید و فناءِ فى‏اللَّه، و تعدادى براى محبّت مى‏ باشد. از نظر استاد مثلاً براى توحید بعضى اذکار فقر ظاهرى مى ‏آورد و بعضى ‏ها نمى ‏توانند تحمل کنند، لذا متذکّر آثار مى‏ شدند. و حضرت استاد میان افراد مجذوب و غیر مجذوب فرق مى ‏گذاشتند. چه میل کلّى و جزئى فاصله بسیار دارد و ثمرات روحى و مزاجى هم تفاوت اندک ندارند.

اگر شنیدید ایشان در نجف در مدّت معیّنى با رعایت تروک مضبوطه روزى هفتاد هزار «اللَّه اللَّه» مى ‏گفتند و از حال مى‏رفتند و مى‏ افتادند، باید دریافت در کنار امام الموحّدین و جذبه توحیدى، این میل و اراده قوّت پیدا مى ‏کند. شاید کسى بگوید چه فایده‏ اى دارد؟ معلوم است، کسى که این راه را نرفته و چشیدنى‏ هاى این طریق را نچشیده است، فرضاً اگر فایده‏ اش هم برایش گفته شود، کجا که بتواند آن گوینده را به کار بیندازد؟ (آفتاب خوبان ص ۴۸و۴۷)

در کتاب‏هاى سیر و سلوک در باب ذکر آن قدر تقسیمات نوشته ‏اند که خواننده را دچار حیرت مى‏ کند. عمده در این باب اینست که یاد حق و محبوب اگر به زبان باشد آن را ورد مى ‏گویند، به لفظ تنها باشد قالبى، و اگر به معنى لفظ توجه شود، نفسى مى‏ گویند.
ورد اگر عدد داشته باشد، حصرى و اگر بى ‏عدد باشد اطلاقى گویند. ذکر اگر به لسان نباشد و در قلب و روح توجه کند، آنرا خفى گویند.
عمده در ورد و ذکر توجه به مذکور است. اگر به معناى لفظى ذکر و ورد توجه شود از درجه پائین‏ ترى برخوردار است که بستگى به ذاکر دارد تا چه اندازه توجه و مراقبه دارد.
در مورد ذکر لفظى اگرچه ذاکر مراتب و کمالات آن‏را لحاظ نکند، حداقل یک عضو یعنى زبان مشغول مى‏شود و از گناه مصون مى ‏ماند.

حضرت استاد مى ‏فرمود: تأثیر اذکار به کمالش که جمیع شرایط را دارا باشد است که متأسفانه خیلى ‏ها به این نکته دقیق توجه ندارند!!
و همچنین اجازه صاحب‏نَفَس را دخیل مى‏دانستند و آن‏را همانند اجازه طبیب به مریض‏ها، در کمیّت و کیفیت لازم و ضرورى مى‏ دانستند، چه آنکه قابل و ناقابل با هم فرق مى‏ کنند و مزاج و اعصاب هم متفاوت مى ‏باشد و رعایت حال طالب ذکر، اولى و بسیار مهم است.

اما سیره ایشان در دادن اوراد و اذکار این بود که شخص را محروم نمى ‏کردند، لکن بعضى‏ ها را لایق نمى ‏دیدند و عدد کثیرى به آن‏ها مى ‏داد که طرف نمى‏ توانست به جا بیاورد که حقیر بارها این سیره ایشان را در عدم نتیجه مشاهده کردم و به بعضى اعداد را متذکر مى ‏شد امّا طالب شرایط را نمى ‏توانست جمع کند و مى‏ فرمود: شما هم خدا را مى‏ خواهید و هم خرما را، و اخلاص را شرط کمال مى ‏دانستند.
و بارها مى ‏فرمودند: اهل ذکر از هر طایفه که باشند، نباید آنها را اذیّت و آزار کرد که اثر سوء دارد.

نکته دیگر آنکه، اکثریت اذکارى را که به قابلان و طالبان مى ‏دادند، خودشان به آن در گذشته عامل بودند و ملبّس به لباس ذاکریت بودند و به عبارت دیگر، ریاضت آن ذکر را کشیده بودند.
از نکات دیگر که متذکّر مى ‏شدند، مداومت بر اذکار بود اگر چه کم باشد تا یک حول و سنه، چنانکه در زیارت شعبانیه آمده است «اَسئَلُکَ أن تَجعَلَنى مِمَّن یُدیمُ ذِکرَکَ» خدایا از تو مى‏ خواهم مرا از آنان قرار دهى که دائم به یاد تو هستند.

در کتاب اصول کافى از امام صادق‏ علیه السلام تأثیر ذکر را بعد از یک سال متذکر شده است.
مرحوم استاد مجذوب بودن و عشق به یاد محبوب را چیزى بسیار مهم مى‏ دانستند که اگر آمد انسان از خیلى مسائل که متذکر آنها مى ‏شود دست مى ‏کشد، چنانکه در زیارت شعبانیه آمده است: «الهى و الهِمنى وَلهاً بِذِکرِکَ اِلى ذِکِرک» خدایا مرا واله یاد خود براى خودت گردان.
اذکارى که تعدادش بسیار بود را مى‏ فرمودند: در زمانى شروع شود که قمر زائدالنّور باشد مانند شبهاى نیمه ماه.

براى کسانى که ابتداى کارشان در سلوک است مى ‏فرمودند: شروع از اذان صبح به بعد (یعنى بین ‏الطلوعین) بهتر است. ذکر هر وقت گفته شود خوب است لکن مى‏ فرمودند: شرایط از زمان، مکان، اخلاص، مراقبه و مانند اینها جمع باشد در کمال آن مؤثر است، بارها و بارها مى ‏فرمودند: با مراقبه اثر اذکار، زودتر ظاهر مى ‏شود.

وقتى از جنابش سؤال شد که ذکر بلا و مریضى هم مى ‏آورد؟ مى‏ فرمود: یاد خدا و ادعیه، شفابخش است مگر تسخیرات و امثال آن که نکبت آور است، و یا اذکارى که از نظر کمّى و کیفى سنگین باشد و عوارضى براى خواننده آن داشته باشد، مانند کسى که مى ‏خواهد اراده‏اش قوى شود ذکرى مى‏ خواند که بسیار مى ‏خواهد دنیایش خوب شود که با هم سازگارى ندارد و عوارض دارد. حقیر نمونه ‏اى از این باب هم که از جنابش به یادگار مانده دارم (افاض اللَّه علینا من منهجه و جعلنا من المؤذین لحقوقه).

معمولاً به سه ذکر نسبت به سائلان اهتمام تام داشتند:

«یا حىُّ یا قیّوم»، «بسم‏ اللَّه‏ الرّحمن‏ الرّحیم» که این دو را اسم اعظم مى ‏دانستند و «ذکر یونسیه».

مى ‏فرمودند:«یا مُفَتَّحَ الاَبواب یا مُقَلِّبَ القلُوبِ وَ الابصار یا دَلیلَ المتحیِّرین یا غیاثَ المُستَغیثین تَوَکَّلتُ عَلَیکَ یا رَبِّ وَاقضِ حاجَتى وَاکفِ مُهِمّى وَ لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ الّا بِااللَّهِ العَلىِّ العَظیم و صلَّى اللَّهُ على مُحَمَّد وَ آلِهِ اجمَعین» صد مرتبه براى قضاء حوائج.

ذکر «یاحىُّ یاقیّوم» روزى ۴۰۰۰۰ بار براى نورانیت قلب و درک مطالب و کشف ضمایر و رزق.

و روزى ۱۲۰۰۰ مرتبه به اضافه «یا مَن لا اِلهَ اِلّا انتَ» به عدد خاص.

«یاحىُّ یاقیّوم۸۸۷ مرتبه به اضافه «یا مَن لا الهَ الّا انتَ» براى نورانیت قلب.

ذکر «یاحىُّ یاقیّوم بِرَحمَتِکَ اَستَغیثُ» به عدد خاص براى روحانیت و معنویت.

ذکر «فرد حىّ قیّوم حَکَم قُدُّوس سَیَجعَلُ اللَّه بَعدَ عُسر یُسراً» به عدد خاص صبح‏ها براى دم عیسوى، شفاى مریض و آسان شدن امور و رزق.

۱۰۰۰ مرتبه «اللّهمَّ العَن معاوِیَه بنِ اَبى سُفیان» براى قضاء حوائج.

صلوات در مدّت سه ماه براى قضاء حوائج به عدد خاص فرمودند: دوبار خودم انجام دادم.

۱۴۰۰ صلوات نذر موسى ‏بن جعفرعلیه السلام براى حوائج.

«اَستَغفِراللَّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلّا هُوَ الحَىُّ القَیُّومُ ذُوالجَلالِ وَ الاِکرام وَ اَتوبُ اِلَیه» سه مرتبه بعد از هر نماز براى نورانیت دل.

«اللَّهُ الصَّمَد» براى قوى شدن اراده به عدد کثیر، اما «اللَّهُ لا اِلهَ اِلّا هُوَ الحَىُّ القیُّوم» روزى ۱۰۰۱ مرتبه، بعد از نماز صبح براى نورانیت قلب به روش خاص.

«هُوَ اللَّهُ الَّذى لا الهَ الّا هُوَ الحىُّ القَیُّومُ القَدیرُ المُرید السَّمیعُ البَصیر» به عدد خاص براى خوب شدن مریض و دم عیسوى.

روزى ۱۰۰۰۰۰ مرتبه «اللَّه ‏اللَّه» در مدت هفتاد روز با شرایط، براى صفاى باطن و لقاء اللَّه و مکاشفات.

«لا حَولَ و لا قُوَّهَ الّا بِاللَّه» روزى صد مرتبه براى دور نمودن هفتاد نوع بلا که آسان‏ترین آن غم و اندوه است.

اواخر عمر استاد که در سکوت مطلق بودند و تفکر مى‏ کردند، یک مرتبه «لااله ‏الّااللَّه» مى ‏گفتند، و بسیار هم به این سیره پایبند بودند.

ذکر «لااله‏ الّااللَّه» روزى ۱۲۰۰۰ مرتبه و عدد کبیر ۷۰۰۰۰ بار براى کشف و قضاء حوائج، لکن چون نفى هر نوع غیر حق در آن است عوارض هم دارد مانند فقر.

گفتن «لااله‏ الّااللّه» براى نفى خواطر خوب است.

عدد «استغفار» براى سالکین ابتداء راه روزى ۱۰۰۱ مرتبه است و عدد ۳۰۰۰۰ براى آمرزش گناهان و براى اداى قرض نافع است.

۷۰ مرتبه «استغفار» بعد از نماز عصر براى روشنایى دل، چنانکه امام صادق‏ علیه السلام فرمود: هفتصد گناه را خدا بیامرزد.

۱۰۰ مرتبه«استغفار» هنگام خوابیدن، براى آمرزش گناهان.
مرحوم سید على آقا قاضى ‏قدس سره به این دو استغفار سفارش مى ‏کردند.

ذکر «یالطیف» شب جمعه به عدد خاص براى تنویر قلب و دیدن انوار الهى مؤثر است.

نوشتن هفت سلام قرآنى:«سلام على نُوح فِى العالَمین»، «سلام عَلى ابراهیم» و… با زعفران براى شفاء مریض.

براى رؤیت ملک و فرشته: «یا طاطائیل یا دَریائیل…» به عدد خاص و زمان خاص با شرایط با اجازه استاد.

«یاکریم الوَهّاب ذُوالطَول» به عدد خاص براى رزق.

«یا وَدُود» براى حبّ به عدد خاص.

«یا حافِظاً لا یَنسى…» براى حفظ متاع و اطعمه.

«سُبحانَ‏ اللَّه وَ الحَمدُلِلّهِ و لاالهَ ‏الَّااللَّه وَ اللَّه ‏اکبر» تسبیحات اربعه بعد از هر نماز، ۳۰ مرتبه، براى نورانیت قلب.

«یا قاضى الدُّیُونِ مُن خَزائِنِکَ المَکنُونِ الَّتى هِىَ بَینَ الکافِ و النّون اقضِ دَینى وَ دَینَ کُلِّ مَدیُون» براى اداى قرض و دین.

«هُوَ الحَىّ» صبح‏ها براى حیات بدن، روح و دفع سکته.

«یا مُنعِم» به عدد ۱۲۰۰۰ براى رزق.

نمونه‏ اى از اذکار آن استاد زنده ‏یاد را به عنوان تبرک نقل کردیم (نه به عنوان دستور) چه آنکه قابلیت‏ ها فرق مى‏ کند و امراض هم متفاوت است و دواها گوناگون است و هم استاد حاذق صاحب نَفَس در اجازه شرط است و حقیر هم لاشى‏ء هستم. زمان و مکان و نیّت و استعداد افراد فرق مى ‏کند، آثار هم بالنّسبه متفاوت است، مثلاً ذکر «لا هُوَ الّا…» براى محبّت الهى است، از سید على آقا قاضى ‏قدس سره به ما رسیده و اجازه در عدد حتماً شرط است. لذا آنچه متذکر شدیم دستورالعمل نبوده، فقط تیمناً آن را ذکر نمودیم.

حقیر گوید: چون بخل در افاضه، مطالب استاد به دیگران را ندارم، اذکار را درج کردم. لکن خواهش دارم به جز بعضى از اذکار مانند استغفار و صلوات و امثال اینها، حتماً در بقیه از استاد حاذق اجازه گرفته شود.

مرحوم سید على آقا قاضى، در دستورالعملى به مرحوم سید محمّدحسن الهى طباطبائى، برادر علامه طباطبائى چنین مى ‏نویسد: از دادن اوراد به غیر، مضایقه نیست الّا اینکه محل را ملاحظه نمایید، تا طالب صادق ندیدید، ندهید، اِذاعه اسرار حرام است. (روح وریحان: ص ۸۴ الى ۹۱)

بعضى ذاکرین که شب‏ها ذکر مى ‏گویند خواب روضه امامان و بکاء بر آنان را مى ‏بینند، دلیل بر چیست؟
ج: دلیل اتصال و نزدیکى به آنان است. (آفتاب خوبان: ص ۷۳ و ۷۴)

بعضى اوراد و اذکار مختلف مى ‏گویند و به هدف نمى ‏رسند، علتى دارد؟
ج: اوراد مختلف به خاطر موضوعات و اهداف مختلف گاهى دفع مى ‏شوند (همانند داروهاى گوناگون براى امراض متعدد). (آفتاب خوبان: ص ۷۴)

دفتر اذکارى از بزرگان این طریق بعد از وفات به دست بعضى مى ‏افتد آیا طرف اهل نباشد مى ‏تواند استفاده ببرد؟
ج: بلاشک خیر! (آفتاب خوبان: ص ۷۳)

در دادن اذکار نسبت به افراد، در اعداد، متفاوت اجازه مى‏ دهید، سبب چیست؟
ج: صاحب الذکر اجازه دارد هر عددى که مناسب دانست به طالب و قابل به همان اندازه بگوید. (آفتاب خوبان: ص ۷۴)

ذکر «اللَّه» بالاتر است یا ذکر «هو»؟
ج: ذکر «هو» اشاره به ذات و هویّت مطلقه است، امّا ذکر «اللَّه»، اسم ذاتى است که جامع صفات کمالیه و جمالیه مى‏ باشد، لذا بالاتر است. (آفتاب خوبان: ص ۷۴)

گویند: ابوسعید ابوالخیر براى سالکین به تناسب افراد ذکر اسماءاللَّه مى‏ داد مثلاً براى رزق، یا رزاق و… به چه عددى حساب مى‏ کرده که آن اسم را مى ‏داده؟
ج: به عدد اسماء الهى و اسم خود و مادر، یا به عدد (ابجد کبیر) اسم خود و مادر، جمع زده شود و گفته شود.

چرا به نام خود و مادر، نه پدر جمع زده شود؟
ج: چون مادر به انسان نزدیک‏تر و زحمتش بیشتر بوده است. (آفتاب خوبان: ص ۷۶)

عده‏ اى در کتاب‏ها نوشته‏ اند از احوالات بعضى عرفا که ذکر از حضرت خضر گرفته‏ اند. آیا صحّت دارد؟
ج: آرى. (آفتاب خوبان: ص ۷۶)

براى نفى خواطر چه ذکرى خوب است؟
ج: ذکر «لااِله‏ الّااللَّه». (آفتاب خوبان: ص ۷۶)

براى عصبانیت چه ذکرى خوب است؟
ج: لا اله الا الله. (صحبت جانان: ص ۱۹۲)

عدد استغفار براى مبتدئین راه عرفان چه عدد است؟
ج: هزار و یک مرتبه. (آفتاب خوبان:ص ۷۱)

براى عافیت چه ذکرى خوب است؟
ج: «لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ الّا باللَّه» روزى صد مرتبه، چنانکه در روایت آمده هفتاد نوع بلا از انسان دور مى‏شود که آسان‏ترین آن غم و اندوه است. (آفتاب خوبان: ص ۷۵)

براى تنویر قلب ذکر تسبیحات اربعه چه عددى خوب است؟
ج: سى مرتبه بعد از هر نماز. (آفتاب خوبان: ص ۷۵)

شما از یکى از اساتید خود تقاضاى دستورى کردید که محتاج خلق نشوید، آن چه بود؟
ج: آیه «اَلَیسَ اللَّهُ بکافّ عَبدَهُ» (زمر ۳۶) را با عدد معین به شرط ملازمت به من دادند. (آفتاب خوبان: ص ۸۷)

گاهى دنیا در نظر انسان تکرارى و بى‏ معنا جلوه مى ‏کند، و شخص مى‏ گوید: در اینجا چه فایده‏ اى براى ماندن است؟
ج: شما در این وقت یک لااله‏ الّااللَّه بگویید بهتر از دنیا و مافیها مى ‏باشد. (آفتاب خوبان: ص ۱۰۴)

آیا از سید على آقا قاضى درباره کیمیا سؤال کردید؟
ج: از ایشان خواستم، فرمود: فردا نزدم بیا، فردا رفتم فرمود: بسیار بگو «اللّهُمَّ اَغنِنى بِحَلالِکَ عَن حَرامِکَ وَ بِفَضلِکَ عَمَّن سِواکَ». (آفتاب خوبان: ص ۱۰۳)

ذکر و فکر با دستور استاد حاذق، سریع‏تر و بهتر پیش مى ‏رود. (آفتاب خوبان: ص ۵۳)

آثار و ابعاد ذکر 

زمانى مرحوم استاد به یکى از تلامذه دستور ذکرى را دادند. بعد از اتمام آن، خدمت استاد عرض کرد: نتیجه‏اى نگرفتم!
فرمودند: شما هم خدا را مى‏خواهید و هم خرما را!!

نظر مبارکشان این بود که گاهى یک اسم یا دعا چند خاصیت و آثار دارد، بستگى به نیت ذاکر هم دارد… مثلاً ذکر «یا وَدُود» مى‏فرمودند: هم براى دوستى خدا خوانده مى‏شود و هم براى محبوب شدن خلق. بستگى به نیت خواننده دارد و آثار هم تابع ذاکر است مگر اینکه به حکمت حکیم استجابت آن صلاح نباشد. (صحبت جانان: ص ۱۷۴ و ۱۷۵)

 آنقدر بگوید تا نفس قطع شود

 از اثر ذکر توحیدى، که در نَفس مى‏ تواند نقش ببندد تکرار به یک نَفَس است. در دعاى ابوحمزه ثمالى که در سحرهاى ماه رمضان خوانده مى‏شود و از امام سجادعلیه السلام نقل شده است سطر چهارم آمده است «ولم یرضک خرج عن قدرتک یارب یارب…» آنقدر بگوید تا نَفَس قطع شود.
مرحوم استاد مى ‏فرمود: ذکر توحیدیه «لااله ‏الااللَّه» یک نوع گفتنش اینست: لااله الااللَّه اللَّه اللَّه اللَّه اللَّه آنقدر بگوید اللَّه تا نَفَس قطع شود تا انسان مستغرق اللَّه شود. (صحبت جانان: ص ۱۷۲ و ۱۷۳)

تبدیل ذکر

 یکى از شاگردان استاد گفت: «استاد ذکرى به عدد ۱۲۰۰۰ به من داد و یکى از خواص آن قوى شدن اراده بود.
روز اوّل ۶۰۰۰ مرتبه را صبح گفتم و بعد براى کارهاى روزمره حرکت کردم. ولکن هرجا که مى ‏رفتم درها بسته مى ‏شد و جوابم را با کلمات: «نه»، «نداریم»، «جاى دیگر برو»، «آدرس را نمى‏ دانم» مى ‏دادند. تعجب کردم که چه‏ طور امروز باب‏ها مغلق و راه‏ها مسدود مى شود»!
بعدازظهر خدمت استاد رسیدم و جریان صبح تا ظهر را نقل کردم. ایشان فرمود: «چون برخى اذکار آثار قدرتى دارد، بعضى افراد که به آن مشغول مى‏ شوند، کفش پایشان پاره مى‏شود». سپس فرمود:«این ذکر را ادامه ندهید». و ذکر جدیدى به من داد.
توضیح آن‏که لازمه مظهریت بعضى اسماءِ شدن، تخلیه دارایى و مغلق شدن راه‏هاست تا موحّد بتواند کاملاً در آن اسم مستغرق و آثار اصلیش را ادراک کند؛ ولکن آثار فرعى و جزئى، توان آن ندارند تا در اسرع و ابتداى امر خود را نشان دهند. (مژده دلدار: ص ۶۲ و ۶۳)

 اوقات زمانى اذکار

 استاد مى‏ فرمود: «بعضى اذکار با تعیین ساعت زمانى، لسانى یا قلبى بى ‏عدد گفته مى‏ شود». مانند:
۱٫ «یااللَّه»، «یارب» یک ساعت زمانى… .
۲٫ «لااله‏ الااللَّه»، «اللَّه‏ اللَّه»… تا قطع شود.
۳٫ «هو الحى» ۲۰ دقیقه الى نفس  ۳۰ دقیقه… .
 ۴٫ براى نفى خواطر «لااله‏ الااللَّه» بى‏ عدد… .
 ۵٫ ذکر «اللَّه» یک ساعت زمانى قلبى گفته شود.
 ۶٫ مداومت بر سوره قدر بى ‏عدد… .
 ۷٫ مداومت بر سوره توحید بى ‏عدد… .
۸٫ در شب، ذکر یونسیه هرچه بیشتر بهتر… .
۹٫ براى نزدیک شدن به امام زمان‏علیه السلام روزى یک ساعت با حضرت خلوت کردن و توجّه به حضرت داشتن. (مژ: ص ۷۲)

 زمان ذکر

ایشان بعضى اذکار را در طول روز به طور عموم دستور مى‏فرمودند، گاهى زمان سحر، بین‏الطلوعین و نیمه شب و گاهى افتتاح و اختتام را مثلاً شروع روز چهارشنبه و اختتام را روز جمعه هفته آینده مى ‏فرمودند. (میناگردل: ص ۹۶)
ذکر ابتداء از نیمه شب شروع شود یا وقت دیگر؟
ج: از بعد از اذان صبح شروع شود. (روح وریحان: ص ۱۳۸)

 مکان ذکر

بعضى اوراد را مشروط به مکان واحد مى‏دانستند و مسافرت در آن اربعین را روا نمى‏دانستند و جایگاه، رو به قبله بودن و نوع نشستن را متذکّر مى‏ شدند. لذا در کتابهاى قدما، خط کشیدن دور جایگاه ذکر، و داشتن اطاق خاص (چله خانه) را مى‏ بینید مسطور است. (میناگردل: ص ۹۷)

در هر حال ذکر

 آقاى کشمیرى ویژگى عجیبى در ذکر داشت. در هر حال ذکر مى ‏گفت و خیلى حال عجیبى داشت. کسى را هم راه نمى‏ داد. اگر هم کسى بود، ایشان آن‏قدر مشغول ذکر بود که فرصتى را که با کسى صحبت کند نداشت و این اواخر مخصوصاً بیشتر در حال ذکر درونى بود. (میناگردل: ص ۷۶)

 ذکر قلبى

سؤال کردم در جوانى به عددهاى زیاد و ساعتهاى زیاد ذکر مى ‏گفتید، اما الان نمى ‏بینم! فرمود: الان بیشتر مشغول هستم، امّا اذکارى که مى ‏گویم حروف شفایى ندارد، قلبى به ذکر مشغول هستم. (میناگردل: ص ۶۱ و ۶۲)
آیا اذکار قلبى از لفظى بهتر است؟
ج: ذکر قلبى مراقبه آن از ذکر لفظى بیشتر است لذا اثرش هم بیشتر است. (روح وریحان: ص ۱۳۶)
  اذکار قلبى آیا عدد دارند؟
ج: بعضى از آنها عدد دارند، لکن بیشتر با ساعات زمانى گفته شود بهتر است.
براى نمونه یکى را بفرمایید تا استفاده ببریم؟
ج: مانند ذکر «هو الحىّ» که براى تقویت روح و قلب خوب است و نیم ساعت زمانى در جاى خلوت با توجه گفته شود. (آفتاب خوبان: ص ۷۲)
  اذکار قلبى گفته شود به عدد بهتر است یا به زمان؟ (آفتاب خوبان: ص ۷۴)
ج: مرحوم شیخ مرتضى طالقانى ذکر قلبى را نیم ساعت زمانى مى‏ فرمودند؛ اگر یک ساعت زمانى شود بهتر است مانند ذکر «اللَّه» که بى‏ عدد قلباً گفته شود نافع است. (آفتاب خوبان: ص ۷۵)
  شما دستور ذکر «حىّ و قیّوم» مى ‏دهید. آیا قلبى گفته شود اثرش بیشتر نیست؟
ج: چرا، در ذکر قلبى توجه و مراقبه آن بیشتر از لفظى و اثرش هم بهتر است. (آفتاب خوبان: ص ۷۶)

ذکر یونسیه

ذکر یونسیه مراد آیه ۸۷ سوره انبیاء است: «لا الهَ الّا انتَ سُبحانَکَ انّى کُنتُ مِنَ الظّالِمین» سلسله عرفاى قرن اخیر، از آیت‏اللَّه سید على شوشترى، ملا حسینقلى همدانى، سید احمد کربلائى و سید على آقا قاضى تا جناب استاد، همگى اتفاق و تأکید بر این استغفار کامل آن‏هم در سجده داشتند.
اعداد آن ۷۰۰۰ ۳۰۰۰ ۱۰۰۱ ۷۰۰ ۴۰۰ بار مى ‏باشد که بستگى به دستور استاد و قابلیت طالب دارد. اما عدد ۴۰۰ براى همه، آن هم شب‏ها بعد از نماز عشاء تا هر وقت شب در سجده، نافع است. چون این ذکر به یک معنى استغفار است و هیچ عوارضى در آن نیست.

جنابش در آثار این ذکر مى‏ فرمودند:

 ۱- براى دیدن حالات برزخى مؤثر است، و در نجف برایم کراراً اتفاق مى‏ افتاد.
۲- براى تقویت نفس و قلب و مکاشفات بسیار خوب است.
۳- چیزى بهتر از ذکر یونسیه براى پیشرفت راه ندارم.
۴- براى رفع حجب و نوانیت مؤثر است.
۵- استجابت دعا و نجات مؤمنین، از طرف خدا شامل گوینده آن مى‏ شود.
۶- تجرد، با مداومت این ذکر حاصل مى‏ شود، چنانکه براى مرحوم سید هاشم حداد سه روز حالت تجرد برزخى اتفاق افتاد، که البته مکاشفه این طول زمانى را ندارد.

آخوند ملا حسینقلى همدانى فرموده بود: هر قدر در هر وقت بتوانید این ذکر را بگوئید، و مرحوم شیخ محمد بهارى در تذکره المتقین فرموده بود: «سالک در اواسط کارش این ذکر را بگوید.»
حضرت استاد از قول مرحوم سید هاشم حداد نقل کرد که ذکر یونسیه براى معرفت نفس و معرفت ربّ مؤثر است، و خودش به ذکر یونسیه مشغول بود.

وقتى سؤال کردم: در ایام فراغت، همانند راه رفتن و نشستن، چه ذکرى براى نورانیت قلب و رفع حجب خوب است؟ فرمود: «ذکر یونسیه».
مى ‏فرمود: «عدد ۳۰۰۰ به بعد براى کمّلین (سالکینى که از مراحلى و منازلى عبور کرده‏ اند) مى ‏باشد.»
جناب استاد مدت زیادى این ذکر را در نجف ۳۰۰۰ مرتبه در سجده مى ‏گفتند. (روح وریحان: ص ۹۳ و ۹۲ و ۹۱)

 چه تعداد؟
ج: چهارصد مرتبه، کُمّلین ۳۰۰۰ مرتبه، راهى بعد از این راه نیست به خدا.
عجیب!
ج: بله. (مژ: ص ۹۸)
  درباره سیّد عبدالغفار مازندرانى که فقیه و عالم اخلاقى بودند، فرمودند:
«ایشان گاهى براى رفتن به مسجد، با پدرم رفاقت داشت و به خانه پدرم مى ‏آمد و وضو مى‏ ساخت. از ایشان دستورالعملى خواستم، ذکر یونسیه را به من سفارش کرد.» (آفتاب خوبان: ص ۲۴)

آقاى حدّاد درباره این‏که چه چیزهایى براى معرفت نفس و معرفت ربّ مؤثر است مى‏ فرمودند: ذکر یونسیه در سجده و دیگر ذکر «یااللَّه، یااِلهُ، یاربّ» یک ساعت زمانى، در سجده براى تقویت روح خیلى اثر دارد. (آفتاب خوبان: ص ۲۹)

  روزى از آقاى حدّاد پرسیدم: ذکر یونسیه چرا تا «الظّالمین» است تا «نجى المؤمنین» نیست؟
فرمود: تا «کُنتُ من الظّالمین» است به دلیل آن‏که تا اینجا براى عبد است و بقیه استجابت و نجات مؤمنین از خداست. گفتم: «کلام الملوک، ملوک الکلام». (آفتاب خوبان: ص ۲۹)

  آثار ذکر یونسیه چیست؟
ج: مداومت ذکر یونسیه اتصال به ارواح، و چشم برزخى باز مى ‏گردد. (آفتاب خوبان: ص ۷۱)

شما شیخ على زاهد قمى شاگرد ملاحسینقلى همدانى را دیده ‏اید و سؤالى از ایشان کرده ‏اید؟
ج: به ایشان گفتم: چیزى براى راه بندگى به من بدهید؟ فرمود: على بن ابراهیم قمى مى ‏گوید: «لااله‏الاانت سبحانک انّى کنت من الظّالمین» (انبیاء ۸۷) (ذکر یونسیه را در سجده دادند) (آفتاب خوبان: ص ۹۳)
درباره شیخ على زاهد قمى فرمودند: موقع وفاتش به خدمتش رسیدم و گفتم چیزى براى راه بندگى به من بدهید. فرمود: لااله ‏الاانت سبحانک انّى کنت من الظّالمین. یعنى این ذکر یونسیه را (در سجده) بگو. (آفتاب خوبان: ص ۲۴)

آنهایى که گذشته خوبى نداشتند و حال مى‏خواهند خوب شوند، چه‏کار کنند؟
ج: استغفار و ذکر یونسیه بگویند، و عزم بر عدم عود به کارها و صفات ناپسند گذشته کنند. (آفتاب خوبان: ص ۷۳)

ذکر یاشافى

 براى شفاء مریض سؤال شد، فرمودند: (در قرآن آمده است) و اذا مرضت فهو یشفین: حضرت ابراهیم گفت: هروقت مریض شوم خدا مرا شفاء مى‏ دهد (شعراء ۸۰) و ذکر یاشافى براى شفاء خوب است.
عدد شافى ۳۹۱ مى‏ باشد که براى شفاء (بکسر شین) امراض نافع است. در دعاى کمیل آمده است و ذکره شفاء: یاد خدا درمان و شفاء است، و مناسب اسم اللَّه همین اسم مى ‏باشد. (صحبت جانان: ص ۱۵۷)

 تسبیحات اربعه

 جناب استاد مى ‏فرمود: تسبیحات اربعه یعنى سبحان‏ اللَّه و الحمدللَّه و لااله‏ الّااللَّه و اللَّه ‏اکبر بعد از نماز ۳۰ مرتبه براى نورانیت قلب خوب است، و مرحوم سید على آقا قاضى به آن امر مى‏ کردند. (صحبت جانان: ص ۱۶۸)

 از امام رضاعلیه السلام روایت است کسى تسبیح تربت امام حسین را داشته باشد و آنرا بگرداند و تسبیحات اربعه را بگوید؛ براى هر یک دانه، خداوند براى گوینده ۶۰۰۰ حسنه بنویسد و ۶۰۰۰ گناه را محو کند و ۶۰۰۰ شفاعت براى او بنویسد و ۶۰۰۰ درجه او را بلند کند. (مفاتیح الجنان ص ۸۳۰)

پس سزاوار است سالکین الى اللَّه با تسبیح تربت مخصوصاً قبل از طلوع آفتاب و قبل از غروب آفتاب صد مرتبه تسبیحات اربعه را با توجه بگویند تا مصداق این آیه «و سبّح بحمد ربّک قبل طلوع الشّمس و قبل غروبها»: تسبیح خدا قبل از طلوع آفتاب و قبل از غروب آفتاب کن (طه ۱۳۰) بشوند. (صحبت جانان: ص ۱۶۸ و ۱۶۹)

 براى نورانیت قلب

 بسیارى از اوراد و اذکار حضرت استاد براى تنویر قلب و تهذیب نفس بوده است؛ که آنها را در دو کتاب آفتاب خوبان و روح و ریحان درج کردیم.
از جمله مى ‏فرمود: این ذکر «اللَّه لا اله الّا هو الحىّ القیّوم» بعد از نماز صبح یک اربعین به عدد ۱۰۰۱ مرتبه با نگاه به… براى نورانیت قلب خوب است. (صحبت جانان: ص ۱۷۱)

استغفار

 آنهایى که گذشته خوبى نداشتند و حال مى‏ خواهند خوب شوند، چه کار کنند؟
 ج: استغفار و ذکر یونسیه بگویند و عزم بر عدم عود به کارها و صفات ناپسند گذشته کنند. (آفتاب خوبان: ص ۷۳)
 
عدد استغفار براى مبتدین راه عرفان چه عدد است؟
 ج: هزار و یک مرتبه. (آفتاب خوبان: ص ۷۱)
 
  در ایام تعطیلات تابستان حوزه چه ذکرى بگوئیم؟
 ج: استغفار ۳۰۰۰۰ مرتبه (هر روز) به اندازه وقت، مثلاً روزى ۳۰۰۰ مرتبه که براى اداء قرض هم خوبست. (روح وریحان: ص ۱۳۷)

منبع  : سایت ایت الله سید عبدالکریم کشمیری

http://erfanekeshmiri.ir