۱- ابو هاشم الصّوفى، قدّس اللّه سرّه‏(نفحات الانس)

به کنیت مشهور است. شیخ بوده به شام، و در اصل کوفى است، و با سفیان ثورى معاصر بوده. و مات سفیان الثورى- رحمه اللّه- بالبصره سنه احدى و ستین و مائه.

و سفیان ثورى گوید: «لو لا ابو هاشم الصّوفى ما عرفت دقیق الرّیاء.» و هم وى گوید: «من ندانستم که صوفى چه بود تا بو هاشم صوفى را ندیدم.» و پیش از وى بزرگان بودند در زهد و ورع و معاملت نیکو، در طریق توکل و طریق محبّت، لیکن اول کسى که وى را صوفى خواندند وى بود، و پیش از وى کسى را به این نام نخوانده بودند.

و همچنین اول خانقاهى که براى صوفیان بنا کردند آن است که به رمله شام کردند، و سبب آن بود که روزى امیرى ترسا به شکار رفته بود، در راه دو تن را دید از این طایفه که فراهم رسیدند دست در آغوش یکدیگر کردند و هم آنجا بنشستند و آنچه داشتند از خوردنى پیش نهادند و بخوردند. آنگاه برفتند. امیر ترسا را معامله و الفت ایشان با یکدیگر خوش آمد. یکى از ایشان را بخواند و پرسید که: «آن که بود؟» گفت: «ندانم.» گفت: «ترا چه بود؟» گفت: «هیچ چیز.» گفت: «از کجا بود؟» گفت: «ندانم.» آن امیر گفت: «پس این الفت چه بود که شما را با یکدیگر بود؟» درویش گفت که: «این ما را طریقت است.» گفت: «شما را جایى هست که آنجا فراهم آیید؟» گفت: «نى.» گفت: «من براى شما جایى بسازم تا با یکدیگر آنجا فراهم‏ آیید.» پس آن خانقاه به رمله بساخت.

لشیخ الإسلام- قدّس سرّه-:

 و ایضا له- قدس سرّه-:

 و ابو هاشم گفته: «لقلع الجبال بالإبر أیسر من إخراج الکبر من القلوب. به سوزن کوه کندن آسان‏تر از بیرون کردن کبر و منى از دلها.»

ابو هاشم شریک قاضى را دید که از خانه یحیى خالد بیرون مى‏آمد. بگریست و گفت:«اعوذ باللّه من علم لا ینفع.»

و هم وى گفته: «أخذ المرء نفسه بحسن الادب تأدیب اهله.»

منصور عمار دمشقى گوید که: «ابو هاشم صوفى بیمار بود، بیمارى مرگ. وى را گفتم:خود را چون مى‏یابى؟ گفت: بلایى عظیم مى ‏بینم، اما هوا- یعنى مهر و دوستى- بیش از بلاست. یعنى بلا بزرگ است، اما در جنب مهر حقیر است.»

شیخ الاسلام- قدس سره- گفت: «اگر به قدر هوا بلا بودى هوا نبودى.»

 نفحات الأنس//عبد الرحمن جامى