زندگینامه پروفسور رودی پارِت(۱۹۸۳-۱۹۰۱م)

 خاورشناس نامور آلمانی و مترجم قرآن . پارت در ۱۲۸۰ش /۱۹۰۱ در ویتن دورف نزدیک فرویدنشتات در منطقه سیاه جنگل (جنوب شرقی آلمان ) به دنیا آمد. پس از گذراندن تحصیلات متوسطه و دانشگاهی در ۱۳۰۳ ش /۱۹۲۴، با تقدیم رساله سیره سیف بن ذی یزن : یک داستان عامیانه عربی  نزد انو لیتمن ، استاد کرسی زبانهای شرقی در دانشگاه توبینگن ،موفق به دریافت نخستین دکترای خود شد. دو سال بعد، با ارائه رساله ای باعنوان  داستان پهلوانی عمرنعمان و جایگاه آن نسبت به مجموعه هزار و یکشب : رساله ای درباره تاریخ ادبیات عربی  در همان دانشگاه با سمت دستیاری کرسی خاورشناسی به کار پرداخت (مولر، ص ۱).

وی از ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۹ ش /۱۹۳۰ تا ۱۹۴۰ در دانشگاه هایدلبرگ به تدریس پرداخت و سپس به عنوان استاد جانشین کرسی اسلام شناسی و سامی شناسی به دانشگاه بن دعوت ، و در ۱۳۲۰ ش /۱۹۴۱ استاد همان کرسی شد. با شدت گرفتن جنگ جهانی دوم ، به لشکر آلمان در افریقا اعزام شد و پس از شکست ارتش آلمان به اسارت امریکاییان درآمد و سرانجام در ۱۳۲۵ ش /۱۹۴۶ به آلمان بازگشت و بار دیگر فعالیتهای علمی خود را از سرگرفت . در ۱۳۳۰ ش /۱۹۵۱ جانشین استادش انو لیتمن در کرسی اسلام شناسی و سامی شناسی دانشگاه توبینگن شد و از همان زمان ، دوران پرکار و پربار پژوهشهای علمی خود را آغاز کرد.

رودی پارت همردیف خاورشناسان نام آوری چون تئودور نولدکه * ، کارل بروکلمان * و هلموت ریتر * است . هر چند پس از نگارش نبوغ آمیز تاریخ قرآن * به قلم تئودور نولدکه گامهای بلندی در زمینه پژوهشهای قرآنی در اروپا برداشته شد، اما اثر دو جلدی رودی پارت ، یعنی ترجمه آلمانی قرآن و فهرست و شرح مباحث هم موضوع قرآن بی گمان از استوارترین ، موفقترین و ماندگارترین پژوهشهای این حوزه به شمار می آید.

چنانکه فهرست آثار رودی پارت نشان می دهد، موضوعات پژوهشهای آغازین او بسیار متنوع بوده است ، اما پس از آنکه در ۱۳۱۴ ش /۱۹۳۵ در جشن نامه انو لیتمن ، که پارت خود نشر آن را بر عهده داشت ، «برنامه یک ترجمه علمی نوین از قرآن با تفسیری کوتاه » را طرح ریزی کرد، وقت و نیروی خود را در پیشبرد این برنامه و موضوعات مربوط بدان متمرکز نمود و ۳۵ سال بعد با انتشار جلد دوم > فهرست و شرح مباحث هم موضوع قرآن کار خویش را به انجام رسانید (اس ، ص ۱). وی چنانکه در مقدمه ترجمه قرآن خویش می گوید کوشیده است که قرآن را از زبان قرآن معنی کند، و برای این کار، نخست تمام واژه ها، موارد کاربرد و تعبیرات مشابه قرآن را با دقت و حوصله ای بسیار و روشمند گرد آورده و همه را با نقدی عالمانه با یکدیگر سنجیده است (ص ۴ـ ۵).

در میان ترجمه های فراوانی که در سده های اخیر در اروپا از قرآن انجام گرفته است ، ترجمه آلمانی پارت را تنها می توان با ترجمه ریچارد بل در زبان انگلیسی و رژیس بلاشر * در زبان فرانسوی سنجید (گتیی ، ص ۳۵). انتشار این ترجمه چنان با استقبال محافل علمی بین المللی و نیز مسلمانان آلمانی زبان و یا آشنا به زبان آلمانی روبرو شد که این اثر در زمانی نسبتاً کوتاه ، با بازنگری و تصحیح مجدد، سه بار و حتی در قطع جیبی تجدید چاپ شد. ترجمه قرآن رودی پارت در برخی کشورهای اسلامی و از جمله ایران به صورت افست به چاپ رسیده است . به گفته یوزف فان اِس (همانجا) پس از آن دیگر هیچ یک از اسلام شناسان آلمانی از ترجمه های پیشین قرآن نقل قولی نمی کنند، با اینکه برخی از آن ترجمه ها تجدید چاپ شده اند.

رودی پارت در دوران فعالیت علمی خود در دانشگاه هایدلبرگ کتاب درسی  آموزش خلاصه زبان عربی ، تألیف ارنست هاردر، را با تصحیح و تجدید نظر اساسی در ۱۳۱۷ ش / ۱۹۳۸ منتشر کرد، که باعث شهرت او در میان چند نسل از استادان و دانشجویان رشته خاورشناسی شد. او نماینده آلمان فدرال در هیئت نویسندگان دایره المعارف اسلام و کمیته مدیریت اتحادیه اروپایی اسلام شناسان و عرب شناسان بود.

یوزف فان اس ، جانشین رودی پارت در کرسی خاورشناسی توبینگن ، فهرستی از برگزیده آثار وی را گردآورده که در برگیرنده بیش از ۱۸۰ عنوان از کتابها، رساله ها، نقدها، مقالات مندرج در دایره المعارفهای معتبر علمی اروپایی و کتابهایی است که او تصحیح کرده است . این فهرست به مناسبت هشتادمین سال تولد وی منتشر شد.

نویسندگان شرح حال رودی پارت ، بر این نکته تأکید دارند که وی در شناساندن درست اسلام به غرب و زدودن پیشداوریهای دشمنانه بین پیروان مذاهب سهم بسزایی داشته است . او انسانی وارسته ، با دقت نظر، ذکاوت و قدرت حافظه ای شگفت انگیز بود که با پشتکاری تا واپسین روزهای عمرش از کار پژوهش و نگارش باز نایستاد. وی در ۱۳۶۲ش /۱۹۸۳ در توبینگن درگذشت (اس ، ص ۷).

منابع :

(۱) H. Eisenstein, “Rudi Paret”, Archiv fدr Orientforschung, 31 (1984), 237;
(۲) J. van Ess, “Rudi Paret (1901-1983)”, Der Islam , vol. 61, no.1 (1984);
(۳) Johan Fدck, Die arabischen Studien in Europa, Leipzig 1955, 218;
(۴) Helmut Gجtje, “Zur Koranدbersetzung von Rudi Paret”, Bustan , 6 (1985);
(۵) William A. Graham, “In memoriam Rudi Paret (1901-1983)”, The Muslim world , vol. 73, no.2 (April 1983), 133-141;
(۶) Walter W.Mدller, “Rudi Paret (1901- 1983)”, ZDMG , vol. 136, no. 1 (1986);
(۷) Rudi Paret, Schriften zum Islam ,ed. Josef van Ess, Stuttgart 1981.

دانشنامه جهان اسلام ج۸