عبدالرحمان‌بن عبیداللّه، مشهور به ابن‌حربى و ملقب به سمسار، کنیه‌اش ابوالقاسم، محدّث قرن چهارم و پنجم. حرفى در ۱۴ جمادی‌الآخره ۳۳۶ زاده شد و در محله حربیه بغداد سکونت داشت (خطیب بغدادى، ج ۱۱، ص ۶۱۲). درباره زندگى وى اطلاع چندانى در دست نیست.
شهرت وى به حرفى از آنجاست که در بغداد بقالان، حُرفى خوانده می‌شدند (سمعانى، ج ۲، ص ۲۰۳ـ۲۰۴). خطیب بغدادى (همانجا) اصل خاندان حرفى را از ابیورد (از شهرهاى خراسان بزرگ) دانسته است.
از جمله مشایخ حدیث وى،
احمدبن سلمان نجاد،
حمزهبن محمد دهقان،
محمدبن حسن‌بن زیاد نقاش،
و ابوبکر شافعى بودند (رجوع کنید به همانجا؛ سمعانى، ج ۲، ص ۲۰۴؛ ذهبى، ج ۱۷، ص ۲۱۱). خطیب بغدادى (همانجا) از او احادیثى اخذ کرده است. ابوبکر بیهقى، ابوالمعالى ثابت‌بن بندار بقال، احمدبن مظفربن سوس تمّار و برخى دیگر نیز از او حدیث نقل کرده‌اند (سمعانى، همانجا).
خطیب بغدادى (همانجا) و سمعانى (همانجا)، ضمن تأیید وثاقتِ حرفى، نوشته‌اند که سماع وى از احمدبن سلمان نجاد در برخى موارد مضطرب است.
رحلت
حرفى در ۷ شوال ۴۲۳ درگذشت و در گورستان باب حرب در بغداد دفن شد (خطیب بغدادى؛ سمعانى، همانجاها).
آثار
براى او دو اثر ذکر شده است:
اَمالى، که احتمالاً همان مجالس حدیثى است که ذهبى (ج ۱۷، ص ۴۱۱) به آن اشاره کرده است؛
و فوائد، به گزینش ابوالقاسم هبه اللّه‌بن حسن طبرى (سزگین، ج ۱، ص ۲۲۹).
منابع :
(۱) خطیب بغدادى؛
(۲) ذهبى؛
(۳) سمعانى؛
(۴) Fuat Sezgin, Geschichte des arabischen Schrifttums, Leiden 1967- .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۱۳
