عالم و شاعر امامی مذهب قرن یازدهم . درحدیث و رجال و تفسیر و قرائت ماهر بود (خوانساری ، ج ۲، ص ۱۹۱). از معاصران حرّعاملی (متوفی ۱۱۰۴؛ ج ۲، ص ۵۳) و عروسی حُوَیزی صاحب تفسیر نورالثقلین (امین ، ج ۴، ص ۱۳۷) و از شاگردان علی بن سلیمان بحرانی و نورالدین علی بن ابی الحسن عاملی بوده و از ایشان روایت کرده است (کشمیری ، ص ۸۵؛ خوانساری ، همانجا؛ امین ، همانجا؛ حسنی ، ج ۵، ص ۱۱۰) سیّدعلی خان مدنی (متوفی ۱۱۲۰) که او را «شیخنا» و «شیخناالعلامه » خوانده (ص ۵۱۵،۵۱۹،۵۴۶) و سیّد نعمت اللّه جزایری (متوفی ۱۱۱۲)، چنانکه خود گفته (ج ۴، ص ۳۰۸)، از جمله شاگردان او بودند (کشمیری ، ص ۸۶؛ امین ، همانجا). سلیمان بن علی بن ابی ظبیه از او روایت کرده و علم و فضل و اخلاق او را ستوده است (یوسف بحرانی ، ص ۷۰، پاورقی ).
بحرانی با صالح بن عبدالکریم بحرانی ، محدث و فقیه (متوفی ۱۰۹۸)، دوستی داشت و چنانکه محدث نوری (ج ۳، ص ۳۸۹) نقل کرده ، در آغاز جوانی برای تحصیل به شیراز رفت و سرآمد اقران شد. در آن زمان ، در شیراز علما و فضلای بسیاری بودند، از اینرو بحرانی و صالح بن عبدالکریم بنا گذاشتند که یکی از آنها به هند سفر کند و دیگری در شیراز بماند و هرکدام که در فعالیتهای خود موفقیّتی یافت ، دیگری را مساعدت کند. بعدها هرکدام در شهر خود مرجعیت یافتند (یوسف بحرانی ، ص ۷۰؛ خوانساری ، ج ۲، ص ۱۹۲؛ امین ، همانجا).
بحرانی در حیدرآباد مرجعیت یافت و مورد توجه عبداللّه بن محمّد (حک : ۱۰۲۰ـ۱۰۸۳) از سلاطین سلسله شیعه مذهب قطبشاهیه حیدرآباد، قرار گرفت (حسنی ، ج ۵، ص ۱۱۰؛ نوری ، همانجا). یوسف بحرانی نسبت به تألیفات او اظهار بی اطلاعی کرده (همانجا) ولی محدث نوری (همانجا) و به نقل از او علی بن حسن بحرانی (ص ۱۳۰) تألیفات و تعلیقاتی برکتب تفسیر و حدیث و علوم عربی و غیر آن به او نسبت داده اند، از جمله اللباب که آن را برای سید علی خان مدنی فرستاد. به گفته محدث نوری (همانجا)، سخن یوسف بحرانی مبنی بر دست نیافتن برآثار جعفربحرانی ناشی از عدم اطلاع اوست .
بحرانی در ۱۰۸۸، و به قولی ۱۰۹۱، در حیدرآباد دکنِ هند وفات یافت (یوسف بحرانی ، ص ۷۰، پاورقی ؛ خوانساری ، همانجا؛ امین ، ج ۴، ص ۱۳۶ـ۱۳۷؛ نوری ، همانجا). کشمیری (ص ۸۶) وفات او را در ۱۰۸۰ نوشته که اشتباه است .
منابع :
(۱) محسن امین ، اعیان الشیعه ، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳؛
(۲) علی بن حسن بحرانی ، انوار البدرین فی تراجم علماء القطیف والاحساء و البحرین ، چاپ محمدعلی محمدرضا طبسی ، قم ۱۴۰۷؛
(۳) یوسف بن احمد بحرانی ، لؤلؤه البحرین ، چاپ محمدصادق بحرالعلوم ، قم ( بی تا. ) ؛
(۴) نعمت اللّه بن عبداللّه جزایری ، الانوارالنعمانیه ، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴؛
(۵) محمدبن حسن حرّ عاملی ، امل الا´مل ، چاپ احمد حسینی ، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵؛
(۶) عبدالحی حسنی ، نزهه الخواطر و بهجه المسامع و النواظر ، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۲؛
(۷) محمدباقربن زین العابدین خوانساری ، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات ، قم ۱۳۹۰ـ۱۳۹۲؛
(۸) محمدعلی بن صادقعلی کشمیری ، کتاب نجوم السماء فی تراجم العلماء ، قم ۱۳۹۴؛
(۹) علی خان بن احمد مدنی ، سلافه العصر فی محاسن الشعراء بکل مصر ، تهران ( بی تا. ) ؛
(۱۰) حسین بن محمدتقی نوری ، مستدرک الوسائل ، ج ۳، چاپ محمدرضا نوری نجفی ، تهران ۱۳۲۱٫
دانشنامه جهان اسلام جلد ۲