حـفـصـه دختر عمر بن خطّاب ، خلیفه دوم ، در سال پنجم پیش از بعثت پیامبر صلى الله علیه و آله متولد شد.در ابـتـدا به عقد خُنَیْس ، فرزند حُذافه سهمى ، درآمد. حفصه در مکه به اسلام ایمان آورد با شـوهـرش به مدینه هجرت کرد. خنیس بعد از جنگ بدر بر اثر زخمى که برداشت ، درگذشت و حـفـصـه بـیـوه مـاند. پدرش به منظور یافتن همسر جدید براى او به عثمان و ابوبکر پیشنهاد ازدواج با حفصه را داد، ولى آنها جواب مساعد ندادند. او گله و شکایت آن دو را پیش پیامبر برد و حضرت باب گله وشکایت را بست و با حفصه ازدواج کرد.(۲۴۴)
او هـمـراز و هـمـراه و از حـزب عـایـشـه بـود، سـوره تـحـریـم در مـذمـت و تـهدید حفصه و عایشه نـازل شـد چـرا کـه آن دو پـیـامـبـر را آزردنـد و او را واداشـتـنـد تـاخـود را از حـلال خـدا محروم سازد و حفصه نیز راز رسول خدا رابراى عایشه افشا کرد. ابن عباس گوید: از عـمـر سـؤ ال کـردم : دو زن کـه بـا هـم علیه پیامبر همدست و همراه شدند (و سوره تحریم در مـورد آنـان نـازل شد کدامین زنان بودند؟ هنوز کلامم تمام نشده بود که عمر جواب داد: عایشه و حفصه .(۲۴۵)
حفصه بعد از رحلت پیامبر خدا صلى الله علیه وآله نیز همراه عایشه بود. ابن ابى الحدید مى نویسد:(وقتى عایشه تصمیم گرفت براى تهیه مقدمات جنگ با امام على (ع) به بصره برود، براى حـفـصـه پـیـام فـرسـتـاد و او را به همراهى با خود فراخواند. حفصه تصمیم به همراهى با او گـرفـت و بـار سـفـر بـست . این خبر به برادرش عبدالله بن عمر رسید و او خواهرش را از این سـفـر بـازداشـت . حـفـصـه بارها را به زمین گذاشت و از جنگ با امیر المؤ منین على (ع) منصرف شد.(۲۴۶))
شـیـخ مـفید مى نویسد: وقتى خبر فرود آمدن حضرت على (ع) در ذى قار به عایشه رسید، نامه اى به حفصه نوشت :(مـا در بـصره فرود آمده ایم و على در ذى قار است و گردنش چنان شکسته شده است که گویى تـخم مرغى را به کوه صفا کوبیده باشند و چون شتر سرخ موى ، محاصره شده است که اگر قدمى پیش گذارد دشنه به گلویش فرو برند و اگر قدمى به عقب بردارد از پشت پاهایش را قطع کنند.)
وقـتى نامه عایشه به حفصه رسید، خوشحال شد و بچه هاى تیم وعدى را فراخواند تا شادى و پایکوبى کنند و به کنیزکانش دف داد تا بزنند و بگویند:(خـبـر تـازه چـیست ؟ خبر تازه چیست ؟ على چون شتر سرخ موى محاصره شده و در ذى قار است . اگر جلو رود دشنه به گلویش مى زنند و اگر عقب رود پاهایش را قطع مى کنند.)
وقتى این خبر به ام سلمه رسید، بشدت ناراحت شد و تصمیم گرفت در مجلسشان حاضر شده و آنـهـا را از ایـن کـار نـهـى کـرده پـاسخ دهد. در این حال ، ام کلثوم دختر امام على (ع) از ام سلمه خواست که این ماءموریت را به او واگذارد سپس امّ کلثوم بطور ناشناس در مجلس حفصه حاضر شد و نقاب از چهره برگرفت و گفت :
(اگـر اکـنـون تـو و خـواهـرت (عـایـشـه) بـر عـلیـه امـیـر المـؤ منین على (ع) توطئه مى کنید، درگذشته نیز نسبت به برادرش رسول خدا ستیزه کردید و خداوند درباره شما آن آیات (سوره تحریم) را نازل فرمود و خدا در برابر این ستیزه شما نیز حضرت على (ع) را یارى مى کند حـفـصـه پـشـیـمـان شـد و اظـهـار داشـت ایـن زنـان و کـودکـان از نـادانـى و سـفـلگـى چـنـیـن مـى کنند.(۲۴۷))
حـفـصـه در مـاه شـعـبـان سـال ۴۵ هجرى و در زمان خلافت معاویه چشم از جهان فرو بست و مروان فرماندار مدینه بر جنازه اش نماز خواند و در بقیع دفن شد.(۲۴۸)
۲۴۴ـ بـا اسـتـفـاده از نـقـش عـایـشـه در تـاریـخ اسـلام ، ج ۱، ص ۵۶، بـه نقل از اصابه ، استیعاب و طبقات ، ترجمه حفصه .
۲۴۵ـ صحیح بخارى به شرح کرمانى ، ج ۱۸، ص ۱۵۸٫
۲۴۶ـ شرح ابن ابى الحدید، ج ۶، ص ۲۲۵٫
۲۴۷ـ الجمل ، ص ۱۴۹، نبرد جمل ۱۶۸ ـ ۱۶۹، با اندک تغییر.
۲۴۸ـ نقش عایشه در تاریخ اسلام ، ج ۱، ص ۵۶٫
بزرگ زنان صدر اسلام// احمد حیدری