قلقشندی احمدبن علی بن احمد قاهری . مورخ و محقق و ادیب . وی در قلقشنده سه فرسنگی قاهره به دنیا آمد و در قاهره پرورش یافت و در همانجا وفات کرد. او از خاندان علم و دانش بود و در میان پدران و نیاکان وی دانشمندان بزرگی بوده اند.
آثار
مهمترین تألیف وی کتاب «صبح الاعشی فی قوانین الانشاء» است . این کتاب چهارده مجلد است و در فنون بسیاری از تاریخ و ادب و توصیف از شهرها و کشورها بحث میکند و نیز، او راست :
۲– حلیه الفضل و زینه الکرم فی المفاخره بین السیف و القلم ، این کتاب خطی است .
۳– قلائد الجمان فی التعریف بقبایل عرب الزمان . این کتاب نیز خطی است . (الاعلام زرکلی ص۵۲).
۴– نهایه الادب فی معرفه انساب العرب .
رحلت(۱)
وی بسال ۸۲۱ وفات کرد. (کشف الظنون ). قلقشندی در شب شنبه دهم جمادی الاَّخره در شصت وپنج سالگی وفات کرد. (شذرات الذهب جزء ۴ ص ۱۴۳).
********
احمد بن عبدالله قلقشندى ، بیش از هر چیز به کتاب پر ارجش صبح الاعشى فى صناعه الانشاء شهرت دارد. کتابى که حاوى بسیارى از اسناد تاریخى است ، اما موضوع آن نه تاریخ بلکه درباره انشا و دبیرى و کتابت و مانند این هاست . وى افزون برآن ، کتابى با عنوان مآثر الانافه فى معالم الخلافه دارد. این اثر در سه جلد با تصحیح عبدالستار احمد فراج در بیروت توسط عالم الکتب به چاپ رسیده است . این اثر آخرین تاءلیف اوست و حتى از حوادث سال ۸۱۸ نیز در آن یاد شده است .
نخستین بحت مقدماتى وى درباره اصل خلافت است . پس از آن با بحث از خلافت ابوبکر، به بحث از تاریخ خلفا پرداخته است . پس از یاد از هر خلیفه ، با مبحثى تحت عنوان الحوادث والماجریات فى خلافت و ولایت الامصار فى خلافته گزارشى از حوادث مهم جارى آن دوره و نیز امراى سایر بلاد به دست داده است .
مباحث کتاب تا صفحه ۲۲۰ مجلد دوم به همین ترتیب به پیش مى رود.پس ازآن چند بحث مستقل مطح مى شود. فصل دوم بحثى درباره تختگاه خلفاى در دورانهاى مختلف . فصل سوم درباره مدعیان خلافت در دوره هاى مختلف است . متن بیعت نامه ها و عهد نامه هایى که براى خلفا نوشته مى شده در ادامه آمده است . نمونه هاى دیگر این قبیل اسناد به صورتهاى مختلف ، در پى آمده است .(۲)
۱-لغت نامه دهخدا
۲-منابع تاریخ اسلام//رسول جعفریان
