پزشک و جراح معاصر ایرانی و از مروّجان طب نوین در ایران . وی در ۱۲۶۱ در طرخوران تفرش زاده شد. به تشویق پدرش ، عبدالوهاب خان تفرشی ، در زادگاهش به تحصیل ادبیات ، هیئت و طب قدیم پرداخت . در ۱۲۷۹ برای تحصیل پزشکی رهسپارِ تهران شد و در دارالفنون * زیر نظر استادانی چون میرزا عبدالوهاب حکیم باشی و میرزا رضا به تحصیل پرداخت .
در ۱۲۹۱ با رتبه اول رشته طب را به پایان برد (ساپی وفر، مؤخره بهرامی ، ص ۴۵۰). در حدود یک سال در سلطان آباد (اراک کنونی ) به طبابت پرداخت ، سپس به تهران بازگشت و به رایگان در دارالفنون تدریس کرد. در ۱۲۹۳ با شیوع وبا در رشت ، رهسپار آنجا شد. در بازگشت از این سفر رساله ای در این باب نوشت که آن را به مجلس «حفظ الصّحه » عرضه کرد و به عضویت این مجلس در آمد (همانجا).
در ۱۲۹۴ در کشیک خانه دربار به طبابت پرداخت و سه سال بعد لقب خانی گرفت و دوباره شروع به تدریس در دارالفنون کرد. در ۱۲۹۸ برای معالجه علاءالدوله امیرنظام عازم آذربایجان شد اما اقامتش در آنجا طولانی نبود. در ۱۳۰۲ با اجازه مخبرالدوله هدایت ، وزیر علوم وقت ، برای گذراندن دوره ای تکمیلی در علم تشریح و جراحی به پاریس رفت .
در ۱۳۰۴ به تهران بازگشت و تا ۱۳۱۲ ریاست مریضخانه دولتی (بیمارستان سینای کنونی ) را داشت (همانجا؛ سرمد، ص ۲۶۰). در ۱۳۰۵ درجه سرتیپ سومی و در ۱۳۱۰ درجه سرتیپ اولی به او داده شد (نجم آبادی ، ۱۳۵۴ ش ، ص ۲۲۵؛ سرمد، همانجا). اما پس از چندی ابوالحسن خان ، به سبب مداخله اروپاییان در امور بیمارستان ، منصبش را رها کرد و در مطب شخصی خود مجلس درسی تشکیل داد که پزشکان کارآمدی چون بزرگمهر، مزین ، نجات الله بینا و رضی الدین سراج الحکماء از محضر او بهره مند شدند (نجم آبادی ، ۱۳۳۶ ش ، ص ۴۱۰ـ۴۱۳؛ آینده ، ص ۱۷۴). وی در نهضت مشروطه به ریاست انجمن پزشکان انتخاب شد (سرمد، همانجا).
ابوالحسن خان به زبانهای فرانسوی ، عربی و ترکی مسلط و با زبان آلمانی هم آشنا بود. در کارها بسیار منضبط بود و از پانزده سالگی تا اواخر عمر وقایع روزمره زندگیش را یادداشت می کرد. در ۱۳۳۲ به بیماری سپتی سمی (عفونت خون ) درگذشت (نجم آبادی ، ۱۳۳۶ش ، ص ۴۱۲ـ۴۱۳؛ آینده ، همانجا).
فرزندان
از میان فرزندان او ابوالقاسم در طب ، و مهدی بهرامی * در تاریخ و باستانشناسی نامور شدند.
تألیفات
ابوالحسن تألیفات و ترجمه های بسیاری دارد، از جمله :
۱) پاتولوژی طبی یا مطلع الطب ناصری (چاپ سنگی تهران ۱۳۰۰)؛
۲) تراپوتیک و دواسازی طبی که تلخیص و ترجمه ای از کتابهای اروپایی است (چاپ سنگی تهران ۱۳۰۵ و ۱۳۰۸)؛
۳) تشریح ، ترجمه کتاب ساپی وفر فرانسوی (چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲)؛
۴) فیزیولوژی ، اثری تألیفی که در زمان مظفرالدین شاه نوشته شده است (چاپ سنگی تهران ۱۳۱۵)؛
۵) مسائل عمده حفظ الصحه ، که اثری تألیفی و ترجمه ای از کتابهای اروپایی است . وی این اثر را در زمان ناصرالدین شاه و به درخواست مخبرالدوله نوشته است (چاپ سنگی تهران و تبریز ۱۳۱۲؛ دائره المعارف بزرگ اسلامی ، ذیل «ابوالحسن خان بهرامی »).
منابع :
(۱) آینده ، سال ۱۳، ش ۱ـ۳ (فروردین ـ خرداد ۱۳۶۶)؛
(۲) دائره المعارف بزرگ اسلامی ، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی ، تهران ۱۳۶۷ ش ـ ، ذیل «ابوالحسن خان بهرامی » (از شهناز رازپوش )؛
(۳) ساپی وفر، تشریح ، ترجمه ابوالحسن خان بهرامی ، چاپ سنگی تهران ۱۳۱۲؛
(۴) غلامعلی سرمد، اعزام محصل به خارج از کشور در دوره قاجاریه ، تهران ۱۳۷۲ ش ؛
(۵) محمود نجم آبادی ، «طب دارالفنون و کتب درسی آن »، در امیرکبیر و دارالفنون : مجموعه خطابه های ایراد شده در کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران ، چاپ قدرت الله روشنی زعفرانلو، تهران ۱۳۵۴ ش ؛همو، «میرزاابوالحسن خان دکتر»، جهان پزشکی ، سال ۱۱، ش ۱۱
(۶) (بهمن ۱۳۳۶).
دانشنامه جهان اسلام جلد ۴
