عرفای قرن سیزدهم

 بَهرائِچی ، نعیم الله ، از صوفیان طریقه نقشبندیّه در شبه قاره هند. وی در ۱۱۵۳ به دنیا آمد (حسنی ، ج ۷، ص ۵۲۲) و از سادات علوی بود. پدرانش به سلاطین وابسته بودند و از آنان لقب «مَلِک » دریافت کرده بودند (بهرائچی ، ص ۴). بهرائچی پس …

بَریلْوی ، احمدرضا ، ملقب به عبدالمصطفی ، از عرفا و دانشمندان و مؤلفان شبه قاره و بنیانگذار مکتب بریلوی (۱۲۷۲ـ۱۳۴۰/ ۱۸۵۶ـ۱۹۲۱). او تبار افغانی داشت و پیرو مذهب حنفی و طریقه قادری بود. در بریلی ، ایالت اُتراپرادش در شمال هند به دنیا آمد و همانجا درگذشت . جدّ …

بدرالدین پهلواروی ، از مشایخ طریقه قادریه هند. در ۱۲۶۸ در پهلواریِ ایالت بهار متولد شد (حسنی ، ج ۸، ص ۸۸). پدرش محمد شرف الدین (متوفی ۱۲۸۹) صوفی و شاعر (صاحبِ دیوان اشعار فارسی ) بود و جدّش محمد هادی (متوفی ۱۲۷۱) نیز عالمِ علومِ عقلی و نقلی بود …

خاکی شیرازی، میرزا محمد امین ، عارف ‌سلسله ی ‌چشتیه ‌در سده ی سیزدهم‌. لقب‌ وی‌ خاکی‌ شاه ‌(هدایت‌، ۱۳۸۲، ص‌۳۵۲) و بنا به ‌شهرتش‌، احتمالاً اهل ‌شیراز بوده است‌. او در آغاز جوانی ‌به ‌سیاحت ‌در فارس‌، عراق‌عجم‌ (ایران ‌مرکزی‌) و عراق ‌پرداخت ‌ و چندی ‌نیز در عتبات‌ …

 سناءاللّه (ثناءاللّه)، شاعر و عارف و نویسنده سده سیزدهم کشمیرى. نام اصلى او «سُنه‌شاه» و تخلصش «خراباتى» است، اما حدود ۵۷ نام و لقب دیگر براى او ذکر شده که ظاهرآ به‌سبب تفاوت احوال و شیوه زندگى او در میان مردم بوده است (رجوع کنید به تسبیحى، ص چهارده ـ …

 عارف، فقیه، متکلم و لغوی شیعی قرن سیزدهم.از خانواده، تاریخ تولد و اوایل زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست. کسانی که اولین شرح حالها را دربارۀ وی نوشته‌ و با وی معاشر بوده‌اند، عبارت اند از: حاج میرزا زین‌العابدین شیروانی؛ مست علیشاه(بستان السیاحه،ص۶۱۳)، که بنا به گزارش وی پدرش …

 عبدالغنی‌بن احمد ، فقیه و صوفی حنفی قرن سیزدهم و چهاردهم. جدش، عبدالقادر، از عالمان و صوفیان عصر خود بود که از جانب یکی از مشایخ خود به رافعی ملقب شد. خاندان وی به سبب انتساب به عمربن خطاب*، فاروقی نیز خوانده می‌شدند (میقاتی، ص۶۸؛ زین، ص۴۹۶؛ نوفل، ص۴۰ـ۴۱). عبدالغنی …

 محمد امین بن فتح الله زاده اربلی ، صوفی و واعظ نقشبندی. وی در نیمۀ دوم قرن سیزدهم در اربیل/اربل، در شمال عراق، متولد شد (کردی، مقدمۀ عزامی، ص۳؛ د.اسلام، ذیل «کردی،محمد امین»). شیخ سلامه عزامی( از خلفای او و از بزرگان علمای الأزهر) در مقدمۀ تنویر القلوبِ کردی، به …

 سیدحسین حسینی تهرانی، از عرفای معاصر که شاخۀ شمسیۀ سلسلۀ نعمت‌اللهیه به وی منسوب است. نسب او به امام زین‌العابدین علیه‌السلام می‌رسد. نیاکان او اصالتآ خراسانی بودند که به تهران مهاجرت کردند. سیدحسین در ۱۲۸۸ به دنیا آمد. وی، که همگان او را «آقاجان» خطاب می‌کردند، در ابتدا به تحصیل …

 میرزا حسن اصفهانى، از صوفیان بزرگ سلسلۀ نعمت‌اللهى. شرح حال او را برادرش، رضا، ملقب به حضورعلى نعمت‌اللهى، در رساله‌اى به نام تعرفه‌الاولیا، از قول خود صفی علیشاه ، به نظم درآورده است (جمالزاده، ص ۱۰۵۶ـ۱۰۵۷؛ برای اطلاع از مطالب این رساله رجوع کنید به همو،ص۱۰۵۶ـ۱۰۶۰).گزارشى از این رساله را …