زین الاسلام امام ابو القاسم عبد الکریم بن هوازن بن عبد الملک بن طلحه بن محمد قشیرى نیشابورى از اکابر دانشمندان، نویسندگان، شاعران و صوفیه قرن پنجم هجرى است.
ولادت و زندگى
در ربیع الاول سال ۳۷۶ یا ۳۸۶ ه در ناحیه استوا( قوچان کنونى) متولد شد. خانواده وى از اعراب بنى قشیر بودند که در خراسان صاحب املاک بودند. پس از فوت پدر به قصد آموختن علم حساب روانه نیشابور شد اما دست تقدیر او را به مجلس ابو على دقاق کشانید و شیفته او گردید و از کسب علم حساب منصرف و قدم در طریق ارادت و تصوف نهاد.
وى اهل مسافرت نیز بود و یک سفر به مکه و دو سفر به بغداد داشت.
اساتید
ادبیات عرب را نزد ابو القاسم الیمانى، تصوف را نزد ابو على دقاق، فقه را نزد ابو بکر طوسى و کلام را نزد ابو بکر بن فورک اصفهانى آموخت.
حضور او در مجلس ابو على دقاق به موازات آموختن فقه، حدیث و تفسیر از محضر اساتیدى همچون احمد بن محمد بن عمر خفاف، ابو نعیم اسفراینى و ابن عبدوس مکى بود. در میان اسامى اساتید وى ابو اسحاق اسفراینى، ابو عبد الرحمن سلمى، ابو الحسین بن بشران نیز به چشم میخورد.
شاگردان
مجالس املاء حدیث و وعظ او مورد توجه طالبان واقع شده و موجب شهرت وى شد و اساس ریاست مذهبى او را در نیشابور بنا نهاد. مدت زیادى از زندگى قشیرى به تربیت شاگردان سپرى شد. بسیارى از دوستداران علم و معرفت نزد وى درس خواندند که یا در حدیث از او اجازه روایت دریافت کردند و یا در طریقت و تصوف جزو مشایخ به شمار آمدند.
وفات
قشیرى پس از ۸۹ سال عمر در سال ۴۶۵ ه بدرود حیات گفت و او را در مدرسه ابو على دقاق( در نیشابور) دفن کردند.
آثار
قشیرى به لحاظ احاطه بر علوم و معارف عصر خود، از تفسیر و حدیث و کلام گرفته تا تصوف و مقامات سلوک، در مقایسه با دیگر صوفیان آثار برجسته اى به شرح زیر دارد:
1- تفسیر کبیر معروف به« التیسیر فى التفسیر» که قبل از سال ۴۱۰ ه نوشته است.
2- التحبیر فى التذکیر
3- آداب الصوفیه
4- لطائف الاشارات
5- جواهر
6- عیون الاجوبه فى اصول الاسئله
7- مناجات
8- نکت اولى النهى
9- نحو القلوب
10- احکام السماع
11- اربعین
12- رساله قشیریه از میان آثار وى لطائف الاشارت در تفسیر قرآن و رساله قشیریه در تصوف شهرت بسزایى یافتند.
