زندگینامه جورج مایکل ویکنز(متوفی۲۰۰۶م)

 ویکنز، جورج مایکل، شرق شناس انگلیسی- کانادایی. وی در۱۲۹۷ش/ ۱۹۱۸ در لندن به دنیا آمد. از دورۀ دبیرستان به زبان و ادبیات و تاریخ علاقه داشت. در۱۳۱۴ش/ ۱۹۳۵ توانست از کالج ترینیتی کمبریج بورس تحصیلی بگیرد. پیش از پایان سال اول ، گرایش تحصیلی اش را به زبانهای شرقی تغییر داد.

او خصوصاً به زبان عربی و فارسی علاقه مند بود و در آنها پیشرفت درخور توجهی داشت. در ۱۳۱۸ش/۱۹۳۹ لیسانس گرفت. آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹) در کار علمی ویکنز وقفه ایجاد کرد و او به خدمت در ارتش فرا خوانده شد و از ۱۳۲۱ش تا ۱۳۲۴ش/۱۹۴۲- ۱۹۴۵ در نیروی هوایی ارتش و سفارت انگلیس در تهران خدمت ‌کرد.

او برای مأموریت، به هند و ترکیه و صحرای غربی (منطقه‌ای در شمال غرب افریقا و جنوب مراکش) نیزرفت . پس از پایان جنگ، در۱۳۲۵ش/ ۱۹۴۶ به کمبریج بازگشت و به پیشنهاد آرتور آربری* تدریس زبان عربی را در مدرسۀ مطالعات شرقی و افریقایی در دانشگاه لندن آغاز کرد.

پس از سه سال، هنگامی که آربری استاد کرسی زبان عربی سر توماس آدامز در دانشگاه کمبریج شد، از ویکنز برای همکاری دعوت کرد و او پذیرفت. او قرار بود تدریس زبان فارسی را نیز در کمبریج آغاز کند، اما این فرصت برایش فراهم نشد و آنجا را ترک کرد و در۱۳۳۶ش/ ۱۹۵۷، به دعوت دانشگاه تورنتو، به کانادا رفت و در دانشکدۀ مطالعات خاور نزدیک دانشگاه تورنتو مشغول شد.

ویکنز در۱۳۴۰ش/ ۱۹۶۱ بخش مطالعات اسلامی را در این دانشگاه تأسیس کرد و تا ۱۳۴۷ش/ ۱۹۶۸ ریاست آن را برعهده داشت. او در۱۳۴۴ش/ ۱۹۶۵ به عضویت شورای مدیران آکادمی دوم (علوم انسانی و علوم اجتماعی) انجمن سلطنتی کانادا انتخاب شد (سیوری، ص ۱-۵).

رحلت

ویکنز در ۱۳۶۳ش/۱۹۸۴ بازنشسته شد و پس از آن، به طور خاص به مطالعۀ ادبیات و شعر فارسی پرداخت. وی در۱۳۸۵ش/ ژانویۀ ۲۰۰۶ در گذشت (ساندر، ص ۲، ۴).

آثار

همکاران و دوستان او، برای احترام به خدمات علمی و در مطالعات اسلامی و خاور میانه، مجموعه‌ای به نام Logos Islamicos فراهم آوردند که در ۱۳۶۳ش/۱۹۸۴ در تورنتو به چاپ رسید. فهرست آثار ویکنز در این مجموعه (برینباوم، ص ۳۲۵-۳۳۸)، نشان دهندۀ علاقۀ وی به تاریخ اسلام، ادبیات فارسی و فلسفۀ اسلامی است.

او آثاری را نیز از فارسی به انگلیسی ترجمه کرده است، از جمله

اخلاق ناصری نصیر الدین طوسی،

بوستان سعدی،

زاد المسافرین ناصر خسرو

و حاجی آقای صادق هدایت.

همچنین مقالات متعددی نوشته است دربارۀ شخصیتهای‌ مهم مسلمان( از جمله ابن اثیر، این بطوطه، ابن طفیل، طبری، عطار، فردوسی، وحافظ) و اخلاق و تصوف و ادبیات فارسی ( رجوع کنید به همانجا). علاوه بر این، ویکنز ویرایش و انتشار متن سلسله سخنرانیهایی را برعهده داشت که به مناسبت هزارمین سال تولد ابن سینا، در۱۳۳۰ش/ ۱۹۵۱ در کمبریج برگزار شد. این مجموعه در۱۳۳۲ش/ ۱۹۵۳ با عنوان «ابن سینا، دانشمند و فیلسوف» در لندن به چاپ رسید. محسن بینا آن را به فارسی ترجمه و در ۱۳۳۳ش در تهران چاپ نموده است.

منابع :

(۱) Eleazar Bribbaum, Bibliography: The Publications of G.M. Wickens (1949-1984), in Logos Islamicos. Studia Islamica in honorem Georgii Michaelis Wickens, ed. by Roger M. Savory and Dionisius A. Agius, Toronto 1984.
(۲) Rivanne Sandler, Georgii Michaelis Wickens in: http:// www.rsc-src.ca/ documents/WickensGorgeMichael .
(۳) Roger M. Savory, G. M. Wickens – A Biographical Sketch, in Logos Islamicos Studia Islamica in honorem Georgii Michaelis Wickens, ed. by Roger M. Savory and. Dionisius A. Agius, Toronto 1984.

دانشنامه جهان اسلام جلد ۱۶