« اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لِىَ الذُّنُوبَ الَّتِى تُنْزِلُ الْبَلاَءَ »
« خدایا ! براى من بیامرز گناهانى که بلا را نازل مى کند » .
گناهانى که سبب نزول بلاست
گناهانى که سبب نزول بلاست سه گناه است :
۱ ـ بى توجهى به فریادخواهى محزون دل سوخته .
۲ ـ ترک کمک به ستمدیده .
۳ ـ ضایع کردن امر بمعروف و نهى از منکر .
بى توجهى به فریادخواهى محزون دل سوخته
انسانى که دچار زیان مالى مى شود ، یا یکى از عزیزان خود را از دست مى دهد ، یا به مصیبت و رنجى دیگر مبتلا مى گردد و از برادران دینى خود براى رفع حزن و اندوه و غصه و رنج خود فریادخواهى مى کند ، اخلاق و عاطفه انسانى اقتضا دارد که به کمک او بشتابند و در کاهش آلام و رنج هایش به او یارى دهند .
آنان که فریاد محزونان و دل سوختگان را بشنوند و به کمک آنان برنخیزند ، نه این که مسلمان ، بلکه از دایره ى آدمیت و انسانیت بیرونند .
تو کز محنت دیگران بى غمى *** نشاید که نامت نهند آدمى
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود :
مَنْ أَصْبَحَ لاَ یَهْتَمُّ بِأُمُورِ المُسْلِمِینَ فَلَیْسَ بِمُسْلِم( کافى : ۲ / ۱۶۳ ، باب اهتمام بأمور المسلمین ، حدیث ۱) .
« کسى که صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد مسلمان نیست » .
برنامه ى کمک رسانى به یکدیگر و توجه به امور مسلمانان و به ویژه به فریاد فریاد خواهان رسیدن ، دستور حضرت حق و سفارش پیامبر اسلام و امامان بزرگوار است .
امام صادق (علیه السلام) فرمود : کسى که رنج و غصه اى را از مؤمنى برطرف کند ، خدا رنج و غصه ى آخرت او را برطرف مى کند و با دل خنک از قبرش درآید . و کسى که گرسنگى مؤمنى را بزداید ، خدا او را از میوه ى بهشت بخوراند . و کسى که با شربت آبى مؤمن تشنه را سیراب کند ، خدا او را از رحیق مختوم سیراب فرماید(کافى : ۲ / ۱۹۹ ، باب تفریح کرب المؤمن ، حدیث ۳) .
امام ششم (علیه السلام) فرمود : هرکس به فریاد برادر مؤمن غصه دار و تشنه اش به هنگام سختى و رنجش برسد ، پس غصه اش را برطرف کند و او را براى رسیدن به حاجتش یارى دهد ، خدا از جانب خود هفتاد و دو رحمت برایش بنویسد که یکى از آن هفتاد و دو رحمت را در دنیا براى اصلاح امور زندگیش پیش اندازد و هفتاد و یک رحمت را براى ترس و هول قیامتش ذخیره کند(کافى : ۲ / ۱۹۹ ، باب تفریح کرب المؤمن ، حدیث ۱) .
ترک کمک به ستمدیده
برنامه ى کمک به مظلوم و یارى دادن به کسى که مورد ستم واقع شده ،به اندازه اى در اسلام حائز ارزش و اهمیت است که امیرالمؤمنین (علیه السلام) در دقایق آخر عمرش در شب بیست و یکم ماه رمضان ، در ضمن سفارش و وصیّتش به فرزندان به ویژه حضرت حسن و حسین (علیهما السلام) فرمود :
کُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَلِلْمَظْلُومِ عَوْناً( نهج البلاغه : ۴۲۱ ، حکمت ۴۷) .
« دشمن ستمکار و یار ستمدیده باشید » .
آرى ، این زیباترین شعار اسلام و شعار عملى مؤمن در برابر ظلم و ظالم ، و نسبت به مظلوم و ستمدیده است .
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود :
مَنْ أَخَذَ لِلْمَظْلُومِ مِنَ الظَالِمِ کانَ مَعى فِى الجَنَّهِ مُصاحِباً(بحارالأنوار : ۷۲ / ۳۵۹ ، باب ۸۱ ، حدیث ۷۴) .
« هرکس حق مظلوم را از ظالم باز ستاند ، همنشین من در بهشت است » .
حضرت على (علیه السلام) فرمود : « هنگامى که ستمدیده اى را دیدى او را بر ضد ستمکار یارى ده »(غرر الحکم : ۴۵۰ ، حدیث ۱۰۳۶۴ ; میزان الحکمه : ۷ / ۳۳۸۴ ، الظلم ، حدیث ۱۱۴۸۲) .
و نیز آن حضرت فرمود :
أَحْسَنُ العَدْلِ نُصْرَهُ المَظْلُومِ(غرر الحکم : ۴۴۶ ، ۱۰۲۱۰ ; میزان الحکمه : ۷ / ۳۳۸۴ ، الظلم ، حدیث ۱۱۴۸۰) .
« نیکوترین عدل ، یارى رساندن به ستمدیده است » .
امام صادق (علیه السلام) فرمود :
هیچ مؤمنى نیست که مؤمن ستمدیده اى را یارى دهد ، مگر این که یارى دادنش از روزه ى یک ماه ، و اعتکافش در مسجد الحرام برتر است . و هیچ مؤمنى نیست که برادر مؤمنش را یارى دهد ، در حالى که قدرت یارى دادن داشته باشد ، مگر این که خدا در دنیا و آخرت یاریش دهد . و هیچ مؤمنى نیست که برادر مؤمنش را در حالى که توانایى یارى دادن به او را دارد واگذارد ، مگر این که خدا او را در دنیا و آخرت واگذارد(ثواب الاعمال : ۱۴۷ ، ثواب معاونه الأخ ; میزان الحکمه : ۷ / ۳۳۸۴ ، الظلم ، حدیث ۱۱۴۸۴) .
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود : خداى عز و جل مى فرماید :
سوگند به عزت و جلالم ، قطعاً در دنیا و آخرت از ستمکار انتقام مى گیرم ; و یقیناً از کسى که ستمدیده اى را ببیند و قدرت بر یارى او داشته باشد و او را یارى ندهد انتقام خواهم گرفت(کنز العمال : ۷۶۴۱ ; میزان الحکمه : ۷ / ۳۳۷۰ ، الظلم ، حدیث ۱۱۴۲۲) .
ضایع کردن امر به معروف و نهى از منکر
امر به معروف و نهى از منکر ، دو فریضه ى مهم از فرائض الهى ، و دو برنامه ى واجب از واجبات دینى است ; که اجرایش بر کسى که واجد شرایط است ، یعنى معروف و منکر را مى شناسد و خود آراسته به معروف و دور از منکر است ، لازم و حتمى است ; و ترک این دو فریضه و ضایع گذاشتنش ، گناهى بزرگ و سبب نزول بلاست .
امر به معروف و نهى از منکر ، بزرگترین محور دین و حقیقت بسیار مهمى است که همه ى انبیا به خاطر برپا داشتنش ، مبعوث به رسالت شده اند .
اگر بساط این دو فریضه برچیده شود ، و علم و عمل به آن از بین برود ، حرکت نبوت تعطیل مى شود و دین به نابودى مى رسد و گمراهى همه را مى گیرد و نادانى و جهالت شیوع پیدا مى کند و فساد به همه ى امور مردم سرایت مى یابد و شهرها رو به خرابى مى رود و انسانها به چاه هلاکت مى افتند .
قرآن مى فرماید :
( وَلْتَکُن مِنْکُمْ أُمَّهٌ یَدْعونَ إِلَى الْخَیْرِ وَیَأْمُرونَ بِالْمَعْروفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ )(۱) .
« از شما ملّت اسلام باید گروهى باشند که همه را به خیر دعوت کنند و امر به معروف و نهى از منکر نمایند ، اینان که به امر به معروف و نهى از منکر اقدام مى کنند ، همان رستگارانند » .
( وَالمُؤْمِنونَ وَالمُؤْمِناتُ بَعْضُهُم أَوْلِیآءُ بَعْض یَأمُرُونَ بِالمَعْروفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ المُنْکَرِ . . . )(۲) .
« مؤمنان و مؤمنات دوستان یکدیگرند امر به معروف و نهى از منکر مى کنند » .
رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) فرمود :
لَتَأمُرُنَّ بِالمَعروفِ وَلَتَنهَوُنَّ عَنِ المُنْکَرِ أَو لَیُسَلِّطَنَّ اللّهُ عَلیکُم شِرارَکُم ثُمَّ یَدعُو خِیارُکم فلا یُستَجابَ لَهُم(محجّه البیضاء : ۴ / ۹۹ ، کتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنکر) .
« شما مردم باید امر به معروف و نهى از منکر کنید یا خدا اشرارتان را بر شما چیره مى سازد ، پس خوبانتان دعا مى کنند ولى دعایشان مستجاب نمى شود » .
پیامبر فرمود : از نشستن در جادّه ها که محل رفت و آمد مردم است بپرهیزید . گفتند : ما را از آن چاره اى نیست چون مجالس گفتگوى ماست . فرمود : اگر چاره اى ندارید پس حق جاده را رعایت کنید . گفتند : حق جادّه چیست ؟ فرمود : فروپوشى چشم از نامحرم ، خوددارى از آزار مردم ، پاسخ سلام و امر به معروف و نهى از منکر(محجّه البیضاء : ۴ / ۹۹ ، کتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنکر) .
و نیز آن حضرت فرمود : همه ى سخنان انسان به زیان اوست نه به سودش ، مگر امر به معروف و نهى از منکر و ذکر خدا(محجّه البیضاء : ۴ / ۱۰۰ ، کتاب الأمر بالمعروف والنهى عن المنکر ) .
حضرت باقر (علیه السلام) فرمود : خدا به شعیب وحى کرد : از قوم تو صد هزار نفر را عذاب مى کنم ، چهل هزار نفر از اشرار و شصت هزار نفر از خوبان . گفت : پروردگارا ! عذاب اشرار در جاى خود صحیح است ، خوبان چرا ؟ خدا وحى فرمود : خوبان ، نسبت به اشرار خیرخواهى نکردند و از بدیها بازشان نداشتند و به آنان اعتراض نکردند و به خاطر خشم من بر آنان خشم نگرفتند(کافى : ۵ / ۵۵ ، باب الأمر بالمعروف . . . ، حدیث ۱) .
مردى از قبیله ى خثعم خدمت رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) رسید و گفت : اى رسول خدا ! مرا خبر ده بهترین برنامه ى اسلام چیست ؟ فرمود : ایمان به خدا . گفت : پس از آن ؟ فرمود : صله ى رحم . پرسید : بعد از آن ؟ فرمود : امر به معروف و نهى از منکر . پرسید : کدام عمل نزد خدا مبغوض تر است ؟ فرمود : شریک انگاشتن براى خدا . گفت : پس از آن ؟ فرمود : قطع رحم . پرسید : بعد از آن ؟ فرمود : امر به منکر و نهى از معروف( کافى : ۵ / ۵۸ ، باب الأمر بالمعروف . . . ، حدیث ۹) .
شرح دعـای کمـیل //حسین انصاریان
