محمدبن غالب ، مکنّا به ابوجعفر، محدّث قرن سوم . وی را تمّار ضبّی بصری نیز خوانده اند. در ۱۹۳ به دنیا آمد. از زندگی او اطلاعی در دست نیست ،
جز آنکه از کسانی چون عفان بن مسلم ،
مسلم بن ابراهیم و
ابونعیم حدیث شنید و دربغداد از محدّثان مشهور و ثقه اهل سنّت بود.
جعفربن بحتری ،
اسماعیل صفّار،
ابوبکر شافعی و جمعی دیگر نیز از او روایت کرده اند. تمتام در ۲۸۳ در بغداد درگذشت (خطیب بغدادی ، ج ۳، ص ۱۴۳ـ۱۴۴، ۱۴۶؛ صَفَدی ، ج ۴، ص ۳۰۷؛ ذهبی ، ج ۲، ص ۶۱۵).
ابومحمد حسن بن عثمان معروف به تمتامی ، نوه دختری وی ، نیز از مشاهیر محدّثان بود که در شهرهای خراسان و ماوراءالنهر از عبداللّه بن اسحاق مداینی حدیث نقل می کرد. او در ۳۳۸ به نیشابور رفت و به روایت حدیث پرداخت . حاکم نیشابوری و دیگران از او حدیث نقل کرده اند. سپس به ماوراءالنهر (ترکستان ) رفت و در ۳۴۵ یا ۳۴۶ در چاچ / شاش درگذشت (خطیب بغدادی ، ج ۷، ص ۳۶۱؛ مدرس تبریزی ، ج ۱، ص ۳۴۹).
منابع :
(۱) خطیب بغدادی ؛
(۲) محمدبن احمد ذهبی ، کتاب تذکره الحفاظ ، حیدرآباد دکن ۱۳۸۸ـ۱۳۹۰/ ۱۹۶۸ـ۱۹۷۰؛
(۳) صفدی ؛
(۴) مدرس تبریزی .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۸