مجنون بن ملوح بن مزاحم عامری شاعری است عاشق پیشه از مردم نجد وی اگرچه دیوانه نبود، ولی به مجنون ملقب گردید چه در عشق لیلی دختر سعد که از کودکی با هم پرورش یافته بودند. دچار حیرت و سرگشتگی شد.
و در این حالت شعر میگفت و با ددان و جانوران انس میگرفت و گاه در شام و گاه در نجد و گاه در حجاز دیده میشد. تا آنکه او را در میان سنگهای بیابان مرده یافتند. (بسال ۸۰ ه ق)
و جسدش را بنزد خانواده اش بردند اشعار وی در دیوانی جمع آوری شده و به چاپ رسیده است. (فوات ج ۲ ص ۱۳۶ ) (زرکلی ج ۲ ص ۸۰۲ ) و در منتخب شذرات الذهب خطی تاریخ وفات وی در حدود سال ۱۶۰ ه ق قید شده است (الاعلام زرکلی) :
مجنون رخ لیلی چون قیس بنی عامر
فرهاد لب شیرین چون خسرو پرویزم
سعدی.
لیلی صفتان ز حال ما بی خبرند
مجنون داند که حال مجنون چون است
منسوب به رودکی
(از امثال و حکم ج ۳ ص ۱۵۰۲ )
لیلی چو قمر به روشنی چست
مجنون چو قصب بر ابرش سست
نظامی
لیلی سمن خزان ندیده
مجنون چمن خزان رسیده
نظامی
لیلی به کرشمه زلف بر دوش
مجنون به وفاش حلقه در گوش
نظامی
لیلی سر زلف شانه می کرد
مجنون در اشک دانه می کرد
نظامی
لیلی چو گل شکفته می رست
مجنون به گلاب دیده می شست
نظامی
گفت با لیلی خلیفه کاین تویی
کز تو شد مجنون پریشان و غوی
از دگر خوبان تو افزون نیستی
گفت خامش چون تو مجنون نیستی
مولوی
هر آن عاقل که با مجنون نشیند
نباید کردنش جز ذکر لیلی
سعدی (گلستان)
دور مجنون گذشت و نوبت ماست
هر کسی پنج روز نوبت اوست
حافظ (دیوان چ قزوینی ص ۴۰ )
شبی مجنون به لیلی گفت کای محبوب بی همتا
ترا عاشق شود پیدا ولی مجنون نخواهد شد ؟
و رجوع ۱۳۸ و ریاض – ۲۲۴ و فوات الوفیات ج ۲ صص ۱۳۶ و الشعرو الشعراء ابن قتیبه صص ۲۲۰ العارفین ص ۱۲۸ و فهرست عیون الاخبار و اعلام زرکلی ج ۲ ص ۸۰۲ و ج ۳ ص ۸۳۸ شود – مثل مجنون؛ آشفته پریشان نزار (امثال ۱) – به معنی دیوانه و شوریده نیز ایهام دارد ) ( و حکم ج ۳ ص ۱۴۸۶٫
لغت نامه دهخدا
