عبدالملک بن حسین بن عبدالملک عصامى مکى شافعى از مورخان مکى (مدفون در بقیع ) مولف کتاب سمط النجوم العوالى فى اءنباء الاوائل والتوالى اثرى چهار جلدى در تاریخ عمومى اسلام تا روزگار خود با محور قرار دادن شهر مکه است . وى حوادث تاسال ۱۰۹۹ را در کتاب خود آورده است .
وى در مقدمه کتاب اشاره به اهمیت تاریخ کرده ویاد آور شده است که گرچه تاریخ در ظاهر یک مشت حوادث است اما در باطن آکنده از عبرت و اعتبار است . وى از شافعى نقل کرده که گفته است علم التاریخ یزید فى العقل . او به نقادى آنچه در تاریخ آمده اشاره کرده و خبر جعل نامه اى از سوى یهودیان خیبر راآورده که ادعا کردندرسول خدا (ص ) در خبیر آن را در اسقاط جزیه از آنان نوشته و در آن شهادت جممعى از صحابه نیز بوده است .
وقتى این نامه ب دست خطیب بغدادى رسید، آن را تکذیب کرد و گفت : چطور ممکن است شهادت معاویه پاى این نامه باشد، با این که او در فتح مکه مسلمان شده است ؟ نیز چگونه ممکن است شهادت سعد بن معاذ باشد در صورتى که وى پس از غزوه خندق درگذشته است !
عصامى در همان مقدمه فهرستى مشتمل بر ۱۰۵ کتاب تاریخى ازآثار که وى از آن ها در تاءلیف کتاب خود بهره گرفته به دست داده است (۵۸۰)این فهرست نشانگر دامنه کار وى در بهره گیرى از آثار تاریخى است که برخى ازآنها تا کنون نیز ناشناخته باقى مانده است . این کتاب درچهار بخش منظم شده است .
بخش نخست درباره انبیاى سلف و آباء پیامبر، بخش دوم سیره نبوى ، بخش سو در تاریخ خلفاى نخست تا امام حسن (ع ) و بخش پایانى از دولت اموى تازمان مولف . در این بخش وى به ترتیب از دولتهاى اموى ، عباسى ، فاطمى ، ایوبى ، ترکمانى ، و عثمانى ، سخن گفته است . خاتمه کتاب ک از صفحه ۱۱۰ مجلد چهارم کتاب (۵۸۴) درباره انساب طالبیان و حاکمان علوى مکه خاندان اشراف است . این بخش از هر حیث مشتمل بر نکات تازه اى درباره شهر مکه و رخدادهاى محلى آن است .
منابع تاریخ اسلام//رسول جعفریان
