عبداللّه بن قاسم بن عبداللّه بن محمدبن خلف لخمى، کنیه‌اش ابومحمد، محدّث، نسب‌شناس و شرح‌حال‌نویس اندلسى سده ششم. به گفته ابن‌ابّار (ج ۲، ص ۹۰۲)، وى به حرّار نیز معروف بود. حریرى در ۱۲ شعبان یا رجب ۵۹۱ در جزیره شَقْر، در اشبیلیه اندلس، به دنیا آمد (همان، ج ۲، ص ۹۰۳؛ قس ذهبى، حوادث و وفیات ۶۴۱ـ۶۵۰ه ، ص ۲۷۳، که سال تولد او را ۵۷۱ ذکر کرده است).
اساتید
وى از علماى بسیارى حدیث شنید و روایت نقل کرد،
از جمله:
از عبدالرحمان‌بن على زُهرى،
ابوالحسین (ابوالحسن)بن عظیمه،
أبى عمربن عات،
ابی‌محمد زهرى،
ابی‌الولیدبن عفیر،
و ابی‌العباس نباتى (ابن‌ابّار، ج ۲، ص ۹۰۲؛ ابن‌زبیر، قسم ۳، ص ۱۴۶؛ ذهبى، همانجا). وى نام شیوخ خویش را، که بیش از دویست تن بوده‌اند، در کتاب الدرر و الفرائد فى نُخَب الأحادیث و تُحف الفوائد فهرست کرده است (ابن‌ابّار، همانجا).
حریرى به علم روایت و نقل و ضبط احادیث توجه بسیار داشت (همان، ج ۲، ص ۹۰۳؛ ابن‌زبیر؛ ذهبى، همانجاها). وى، به گفته خودش، سه بار کتاب مُوَطَّأ مالک‌بن انس را که در آن روزگار در سرزمینهاى مغرب اسلامى رواج بسیار داشته، از ابن‌بقى شنیده و کتاب صحیح بخارى را از عبدالرحمان‌بن على زُهْرى فراگرفته است (ابن‌ابّار، ج ۲، ص ۹۰۲؛ ذهبى، همانجا).
آثار
از جمله آثار اوست:
حدیقه الانوار فى معرفه الانساب که ذیلى بر کتاب اقتباس الانوار و التماس الأَزهار رُشاطى، در انساب، است؛
و المنهج الرّضى فى الجمع بین کتابَىْ ابن‌بَشکوال و ابن‌الفَرَضى، در شرح احوال بزرگان اندلس (ابن‌ابّار، ج ۲، ص ۹۰۲ـ۹۰۳؛ ذهبى، همانجا؛ صفدى، ج ۱۷، ص ۴۰۶).
حریرى حافظه‌اى قوى، بهره‌اى در شاعرى، و خط بسیار خوشى داشت که در آن از ابن خَیر اشبیلى* پیروى می‌کرد (ابن‌ابّار، ج ۲، ص ۹۰۳؛ ابن‌زبیر؛ ذهبى).
حریرى در شوال یا ذیقعده ۶۴۵ و به روایتى در آغاز ۶۴۶ در اشبیلیه، که در آن زمان در محاصره سپاهیان مسیحى بود، وفات یافت (ابن‌ابّار؛ ابن‌زبیر، همانجاها؛ ذهبى، حوادث و وفیات ۶۴۱ـ۶۵۰ه ، ص ۲۷۳ـ۲۷۴؛ صفدى، همانجا).
منابع :
(۱) ابن‌ابّار، التکمله لکتاب الصله، چاپ عزت عطار حسینى، بیروت ۱۳۷۵/۱۹۵۵؛
(۲) ابن‌زبیر، کتاب صله الصله، قسم ۳، چاپ عبدالسلام هراس و سعید اعراب، (مراکش) ۱۴۱۳/ ۱۹۹۳؛
(۳) محمدبن احمد ذهبى، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، چاپ عمر عبدالسلام تدمرى، حوادث و وفیات ۶۴۱ـ۶۵۰ه ، بیروت ۱۴۱۹/ ۱۹۹۸؛
(۴) صفدى.
دانشنامه جهان اسلام جلد ۱۳