زندگینامه شمس الدین ابوالعباس احمد البرمکی الاربلی الشافعی« ابن خلکان »(متوفی۶۷۰ه.ق)

شمس الدین ابوالعباس احمدبن ابراهیم بن ابی بکربن خلکان بن ناوک بن عبدالله بن شاکَل بن الحسین بن مالک بن جعفربن یحیی بن خالد البرمکی الاربلی الشافعی .

یکی از بزرگان علما و صدور روسا. و چنانکه خود او در تضاعیف وفیات گوید به سال ۶۰۸ ه’ ۳۹ .ق . در شهر اربل بمدرسه ملک معظم مظفرالدین بن زین الدین متولد و در ۶۲۱ صحیح بخاری را از شیخ صالح بن هبهالله شنوده و پدر او تا آخر عمر (۶۱۰) متولی تدریس مدرسه ملک المعظم در اربل بوده است .

ابن خلکان در سنه ۶۲۶ از موطن خویش بحلب رفته و سالی چند بوده و در سال ۶۳۳ به دمشق اقامت داشته است . و در ۶۳۶ نائب قاضی القضاه مصر، یوسف بن حسن سنجاری شده و در ۶۵۹ قاضی القضاه دمشق گردیده و پس از پانزده سال باز به مصر رفته و سپس بسِمَت متولی قضا به شام بازگشته است .

و کتبی صاحب فوات الوفیات گوید: ابن خلکان متولی قضای شام بود و سپس منعزل و ابن صایغ قاضی آنجا گردید و پس از هفت سال ابن صایغ عزل شد و ابن خلکان بمقام پیشین بازگشت و شعرای وقت از قبیل رشیدالدین فارقی و سعدالدین فارقی و نورالدین بن مصعب او را تهنیتها گفتند.

گویند وقتی او را بکذب در انتساب ببرامکه تهمت کردند،او در جواب گفت : اگر بدورغ نسب خواستمی کردن ، خود را بعباس بن عبدالمطلب یا علی بن ابی طالب یا یکی از صحابه بستمی . چه فایدتی مترتب تواند بود در انتساب بقومی که از آنان بقیتی نمانده و در اصل مجوس بوده اند؟ ابن خلکان را اشعاری لطیف حاکی از طبعی سلیم و ذوقی مستقیم است .

رحلت

او به سال ۶۸۰ از منصب قضای شام مستعفی شده و در ۶۸۱ درگذشته است .

آثار

کتاب نفیس او موسوم به وفیات الاعیان و انباء ابناءالزمان یکی از بزرگترین و نافعترین کتابهای فن رجال است . آنرا در ۶۵۴ بقاهره آغازکرده و در ۶۷۲ بهمان شهر بپایان رسانیده است . این کتاب بترتیب حروف معجم و ترجمه ۸۴۶ تن از بزرگان امراو وزرا و علما و جز آنان را شامل است .

مولانا ظهیرالدین اردبیلی متوفی به ۹۳۰ آنرا بفارسی آورده و مرحوم معتمدالدوله فرهادمیرزا به سال ۱۲۸۴ ه’ ۳۹ .ق . با تصحیح و حواشی و قیود و اضافاتی در طهران متن عربی آنراطبع کرده است . و دوسلان بفرانسه ترجمه کرده است ، و محمد افندی رودسی زاده با تصرفاتی به ترکی نقل کرده و در اسلامبول به سال ۱۲۸۰ ه’ ۳۹ .ق . به طبع رسیده است . و نسخه ای از کتاب وفیات بخط مولف او در متحف بریطانیا موجود است . ابن خلکان را برادری موسوم به بهاءالدین محمد بوده که قضاء بعلبک داشته و در ۶۸۳ ه’ ۳۹ .ق . وفات کرده است و شاید کتاب التاریخ الاکبر فی طبقات العلماء و اخبارهم از او باشد.

لغت نامه دهخدا

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *