آیت الله سید محمد حسین طهرانیحکایات عرفای برجستهعلاّمه سیدمحمد حسین طباطبایی

رحلت علّامه طباطبائىّ به قلم علامه سید محمدحسین طهرانی

حالات استاد در چندین سال آخر عمر بسیار عجیب بوده است پیوسته متفکّر و در هم رفته و جمع شده بنظر مى‏رسید؛ و مراقبه ایشان شدید بود و کمتر تنازل مى‏نمودند؛ و تقریبا در سال آخر عمر غالبا حالت خواب و خلسه غلبه داشت؛ و چون از خواب برمى‏خاستند فورا وضو مى‏گرفتند و رو بقبله چشم بهم گذارده مى‏ نشستند.

در روز سوّم ماه شعبان (میلاد حضرت سیّد الشّهداء علیه السّلام) یک‏هزار و چهارصد و یک هجریّه قمریّه در اتّفاق مخدّره مکرّمه زوجه خود و یکى از طلّاب محترم که اهل فلسفه و سلوک بود و براى رعایت حال ایشان به همراه آمده بود به مشهد مقدّس حضرت ثامن الحجج علیه الصّلاه و السّلام مشرّف شدند؛ و بیست و دو روز اقامت نمودند.

و بجهت مناسب بودن آب ‏وهوا تابستان را در دماوند طهران اقامت جستند؛ و در همین مدّت یک‏بار ایشان را بطهران آورده و در بیمارستان بسترى نمودند؛ ولى دیگر شدّت کسالت طورى بود که درمان بیمارستانى نیز نتیجه‏ اى نداد.

تا بالأخره به بلده طیّبه قم که محلّ سکونت ایشان بود برگشتند؛ و در منزلشان بسترى شدند؛ و غیر از خواصّ از شاگردان کسى را بملاقات نمى ‏پذیرفتند.

یکى از شاگردان مى‏گوید: روزى به عیادت رفتم؛ درحالى‏ که حالشان سنگین بود، دیدم تمام چراغ‏هاى اطاق‏ها را روشن نموده؛ و لباس خود را بر تن کرده با عمامه و عبا و با حالت ابتهاج و سرورى زائد الوصف در اطاق‏ها گردش مى ‏کنند؛ و گویا انتظار آمدن کسى را داشتند.

از یکى از فضلاء قم که از اساتید بنده ‏زاده هستند نقل شد که مى ‏گفت: من در روزهاى آخر عمر علّامه عصرها بمنزل ایشان مى‏رفتم تا أوّلا اگر چیزى در منزل نیاز داشته باشند تهیّه کنم؛ و ثانیا قدرى ایشان را در صحن منزل راه ببرم.

روزى بمنزل ایشان رفتم و پس از سلام عرض کردم: آقا به چیزى احتیاج دارید؟

ایشان چند مرتبه فرمودند: احتیاج دارم! احتیاج دارم! احتیاج دارم! من متوجّه شدم که گویا منظور علّامه مطلب دیگرى است؛ و ایشان در افق دیگرى سیر مى ‏کنند؛ و سپس بدرون اطاقى راهنمائى شدم علّامه هم وارد همان اطاق شدند و درحالى ‏که دائما چشمشان بسته بود و باز نمى‏ کردند به اذکارى مشغول بودند که من نتوانستم بفهمم به چه ذکرى اشتغال دارند؛ تا اینکه موقع نماز مغرب رسید؛ من دیدم علّامه در همان حالى که چشمانشان بسته بود بدون اینکه به آسمان نظر کنند مشغول اذان گفتن شدند؛ و سپس شروع کردند بخواندن نماز مغرب.

من از کنار اطاق دستمال کاغذى برداشته و در مقابل ایشان روى دست قرار دادم تا بر آن سجده کنند. ایشان بر روى آن سجده نکردند؛ با خود گفتم شاید ازاین جهت که دستمال کاغذى در دست من است و به جائى اتکاء و اعتماد ندارد سجده نمى کنند؛ به اندورن رفتم و چیز مرتفعى براى سجده آوردم؛ و مهر را بر روى آن قرار دادم؛ ایشان بر آن سجده کردند؛ تا اینکه نمازشان خاتمه یافت.

حال ایشان روز بروز سخت ‏تر مى‏شد؛ تا ایشان را در قم به بیمارستان انتقال دادند؛ و در وقت خروج از منزل به زوجه مکرّمه خود مى ‏گویند: من دیگر برنمى ‏گردم! قریب یک هفته در بیمارستان بسترى مى شوند؛ و در دو روز آخر کاملا بى‏ هوش بودند تا در صبح یکشنبه هیجدهم شهر محرّم الحرام یک‏هزار و چهارصد و دو هجریّه قمریّه سه ساعت به ظهر مانده به سراى ابدى انتقال و لباس کهنه تن را خلع و به خلعت حیات جاودانى مخلّع مى‏گردند*

 

دادیم بیک جلوه رویت دل و دین را تسلیم تو کردیم همان را و همین را
ما سیر نخواهیم شد از وصل تو آرى‏ لب تشنه قناعت نکند ماء معین را
مى‏دید اگر چشم ترا لعل سلیمان‏ مى‏داد در اوّل نظر از دست نگین را
در دائره تاجوران راه ندارد هر سر که نسائیده بپاى تو جبین را
و حیاه أشواقى الیک و تربه الصّبر الجمیل‏ ما استحسنت عینى سواک و ما صبوت إلى خلیل‏[۱]
قلبى یحدّثنى بأنّک متلفى‏ روحى فداک عرفت أم لم تعرف‏
مالى سوى روحى و باذل نفسه‏ فى حبّ من یهواه لیس بمسرف‏[۲]
یا مانعى طیب المنام و مانحى‏ ثوب السّقام به و وجدى المتلف‏
فالوجد باق و الوصال مماطلى‏ و الصّبر فان و اللّقاء مسوّفى‏
و حیاتکم و حیاتکم قسما و فى‏ عمرى بغیر حیاتکم لم أحلف‏
لو أنّ روحى فى یدىّ و وهبتها لمبشّرى بقدومکم لم أنصف‏[۳]

بارى چون این حقیر قریب دو سال است که در مشهد مقدّس رضوى علیه السّلام اقامت گزیده و بار نیاز را در آستان ملائک پاسبان این امام همام فرودآورده ‏ام؛ و طبعا در هنگام رحلت این استاد بزرگوار در بلده مقدّسه قم نبوده ‏ام؛ عشق و شوق به یاد و ذکر و فکر این استادى که حقا بر بنده ناچیز حقّ حیات دارد مرا بر آن داشت که در این ایّام که پیوسته به یاد او بودیم؛ مطالب محرّره را که بخاطر مى ‏آمد در این سطور نگاشته و بعنوان مهر تابان که یادنامه ‏اى از آن خورشید فروزان علم و معرفت است تقدیم طالبان بصیرت و عاشقان لقاء حضرت احدیّت بنمایم. تا با مرور و مطالعه، دست از طلب نداشته و با هر سعى و کوشش و با هر کدّ و جهدى هست این راه را به پایان برسانند؛ و معرفت ذات احدى را به فناى در آن اسم مقصود و هدف خود قرار دهند؛ و ثواب این رساله را اگر مورد قبول باشد بروح انور آن کانون علم و تقوى هدیه مى‏نمایم.

و لله الحمد و له الشّکر بخش اول این رساله که مدّت تألیف آن بیست روز انجامید، در شب أربعین آن فقید سعید که مصادف با شب رحلت حضرت رسول اکرم خاتم النّبیّین صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: بیست و هشتم شهر صفر الخیر یک‏هزار و چهارصد و دو هجریّه قمریّه پایان پذیرفت و له الحمد فى الاولى و الآخره و آخر دعوانا أن الحمد لله ربّ العالمین و سلام على المرسلین و خاتم النّبیّین محمّد و آله الطّیّبین الطّاهرین و على أولیائه المقرّبین.

اللهمّ اعل درجه الاستاذ الأکرم و احشره مع محمد و آله المعصومین و أفض علینا من برکاته و لا تکلنا الى أنفسنا طرفه عین أبدا فى الدّنیا و الآخره برحمتک یا أرحم الرّاحمین.

________________________________________________________________________

[۱] ( ۱) ابن فارض ص ۱۸۲ ترجمه: سوگند بجان و زندگى اشتیاقهائى که بسوى تو دارم؛ و سوگند به تربت پاک شکیبائى نیکوى من؛ که دیدگان من ابدا جز تو کسى را نپسندید و نیکو نشمرد؛ و من بسوى دوستى و خلیلى میل نکردم و گرایش ننمودم.

[۲] ( ۲) ترجمه: دل من چنین گواهى مى‏دهد؛ و با من گفتگوئى دارد که تو کشنده من هستى! جان من به فداى تو دانستى یا ندانستى؟! غیر از جان من و روح من چیزى را ندارم که تقدیم کنم؛ و کسى که جان خود را در راه محبوبى که عشق به او مى‏ورزد بذل کند اسراف نکرده است اى محبوبى که خواب خوشگوار را از من ربوده‏اى! و لباس مرض و کسالت را بر اندام من پوشانیده‏اى! و عشق و محبّت سوزان خود را که آهنگ هلاک مرا کرده است به من عنایت نموده‏اى! عشق سوزان من باقیست؛ و وصال پیوسته بتأخیر مى‏افتد؛ و شکیبائى تمام شده است؛ و لقاى تو همواره مرا به زمان‏هاى بعدى وعده مى‏دهد.

و به حیات شما سوگند یاد مى‏کنم؛ و به حیات شما سوگند یاد مى‏کنم؛ سوگند اکید و استوار؛ و من در تمام مدّت عمر و زندگانى خویش بغیر از حیات شما به چیزى سوگند نخورده‏ام! که اگر بشارت‏دهنده مقدم شما بر من، مژده قدوم شما را بیاورد؛ و در آن حال روح من در دست من باشد؛ و من آن روح را به مژدگانى آن بشارت‏دهنده تقدیم کنم؛ راه انصاف را نپیموده‏ام و از عهده شکرانه بر نیامده‏ام.

[۳] ( ۳) دیوان ابن فارض منتخب از اشعارى از ص ۱۵۱ و ۱۵۲ مى‏باشد

 

مهرتابان //علامه سیدمحمدحسین طهرانی

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا
-+=