از مرزداران فقه و فقاهت و حماسه داران علوم آل محمد(ص)سخن مى گوییم.آنان حلقه هاى ارتباط بندگان با خداى متعال،و واسطه ها و عوامل فیض ربانى و الهى هستند. آنان که عمرهاى خویش را در راه آشنا ساختن مردم با احکام از حلال و حرام ومباح و مکروه صرف مى کنند و خود الگو و مظهر تربیتهاى احکام الهى مى گردند و آیتى از آیات الهى.
ولادت و رشد و نماى او:
استاد فقهاى معاصر و مرجع تقلید عصر،میرزا فتح الله فرزند محمد جواد نمازى شیرازى، معروف به«شیخ الشریعه اصفهانى نجفى»،در ۱۲ ماه ربیع الاول سال۱۲۶۶ه.ق در اصفهان،در یک خانواده علم و دانش و فقه و فقاهت متولد گردید و تحصیلات ابتدایى را در همان شهر از اساتیدى مانند:
شیخ جواد خراسانى،
مولى حیدر على اصفهانى،
ملا احمد سبزوارى،
شیخ محمد صادق تنکابنى
و شیخ محمد تقى اصفهانى فرا گرفت.
سپس در راه پىگیرى تحصیلات و کسب فیض از انوار امامت،به مشهدهجرت کرد.مدتى در آن آستان قدس رضوى اقامت گزید،سپس به موطن اصلى خودبازگشت و به تحصیل و تدریس اشتغال ورزید و درس و بحثهاى او مورد اعجاب وشگفت همدورهها و اساتید قرار گرفت.ولى حوزه اصفهان آن روز، نتوانست نیازروحى او را اشباع کند،ناچار پس از مدتى اقامت در اصفهان،در سال ۱۲۹۵،به حوزه نجف(حوزه علمیه بزرگ اسلام)مهاجرت نمود و زانوى ادب را به عنوان کسب معلومات بیشتر پیش اساتید عظام آن حوزه به زمین زد،و شب و روز در پى فراگیرىعلوم اسلامى تلاش و جهد به خرج داد و از محضر بزرگانى مانند:عالم ورع وپرهیزکار،حاج میرزا حبیب الله رشتى و شیخ محمد حسین کاظمى و دیگر بزرگان واساطین فقه و فقاهت،کسب علم نمود تا به مقام عالى اجتهاد نایل آمد.
سفر حج:
او در سال۱۳۱۳ ه.ق به قصد انجام مناسک حج و زیارت قبر رسول اکرم(ص)به مکه و مدینه مشرف شد.پس از بازگشتبه تالیف و تصنیف و تدریس اشتغالورزید،به حدى که درس او یکى از حوزههاى بزرگ و پرجمعیتحوزه علمیه نجفگردید که صدها دانشجو و طالب علم را در بر مىگرفت و افرادى که به شرح حال وى،پرداختهاند،عموما اتفاق نظر دارند که او صدها تن از شاگردان فقه و اصول را تربیت،ورجال نامى اسلامى را تحویل جامعه داد.
امتیازات شیخ شریعت:
شخصیت مورد ترجمه ما با داشتن اطلاعات و معلومات وسیع،و با داشتنحافظه قوى و سرشار،در فراگیرى علوم مختلف و متنوع،معروف و ممتاز بود.
او تنها به فقه و اصول(رشته اختصاصى خود)نمىپرداخت،بلکه در کنار تبحردر آن دو،به کلام، عقاید، فلسفه، تفسیر، ادبیات،ریاضیات،طب و…نیز پرداخته بود،به حدى که در هر کدام از این رشته ها کتاب یا رسالهاى تالیف نموده بود.
او در علم تفسیر کتاب«قرائت مالک و ملک»و اختلاف آراء در آن موضوع رانگاشت،آن چنان که در حدیث،«القول الصراح»را تدوین نمود که دقت نظر او را دراحاطه به مسائل علم حدیث مى رساند،به حدى که شاگرد بزرگوارش مرحوم حاج آقابزرگ تهرانى در کتاب«مصفى المقال»مى نویسد:«او پس از استاد بزرگوار ما،شیخنورى،عالمترین و داناترین استاد در علم حدیث و رجال بوده که درک کردهام.»او به موازات تبحر در علوم اختصاصى خویش،به طب و ریاضیات نیز پرداخته بود.برخى از بزرگان گفته اند هنگامى که در حال مریضى،یکى از پزشکان به بالین سر او آمد،با اودر مورد مرض خود از کتاب قانون ابن سینا مطلبى بیان داشت.پزشک معالج تصورکرد که او مبحث خاصى را مورد مطالعه قرار داده است،ولى با تشریح و توضیح بیشترمعلوم گردید که او اغلب ابواب کتاب قانون را مورد مطالعه قرار داده است و احاطهکامل به مباحث و فصول آن دارد.
صاحب کتاب اعیان الشیعه درباره او گوید:«او در فنون فلسفه قدیم،حکمت الهى،کلام،درایه،و شناخت اقوال و آراء ومقالات دیگران عالم و متبحر بود.» (۱)
تالیفات او:
تالیفات و کتابهاى بازمانده از دانشمندان،بهترین نمایانگر معلومات و دانش هاىآنان مى باشند،از این رو مرحوم شیخ شریعت نیز کتابها و تالیفات گران بهایى به یادگارگذارده است که هر کدام نشانگر تبحر و وسعت اطلاعات او در علوم اسلامى است که از آن میان مى توان اسامى کتابهاى زیر را آورد:
۱-اناره الحالک فی قرائه ملک و مالک
۲-ارث الزوجه من ثمن العقار
۳-صیانه الابانه عن وصمه الرطانه
۴-افاضه التقدیر فی احکام العصیر(مطبوع در قم،۱۳۷۰)
۵-قاعده لا ضرر
۶-قاعده طهارت
۷-قاعده الواحد البسیط
۸-رسالهاى در متمم کر
۹-رساله اى در جلود سباع
و کتابها و رساله هاى دیگر که بالغ بر ۱۵ جلد مى گردد.
شاگردان او:
حوزه درسى او یکى از حوزههاى پربرکت از نظر تربیت شاگردان دانشمند بود وصدها تن از عاشقان علم و تشنگان معرفت در حوزه درس فقه و اصول او شرکت مى جستند که از آن جمع مى توان:
۱-آیه الله سید محمد حجت کوه کمرى(مؤسس مدرسه حجتیه قم)
۲-آیه الله سید صدر الدین صدر
۳-آیه الله سید محمد تقى خوانسارى
این سه فقیه بزرگوار،زعماى حوزه علمیه قم در دوران فترت پس از رحلت آیهالله حائرى و تشریف فرمایى آیه الله بروجردى به حوزه علمیه قم مى باشند و خدماتبس ارزندهاى در آن موقعیت حساس حوزه انجام داده اند.روحشان شاد باد.
۴-آیه الله شیخ محمد حسین سبحانى تبریزى خیابانى(م ۱۳۹۲)را نام برد.
مرجعیت او:
شهرت علمى و فضیلت و تقواى او در محافل علمى نجف و اصفهان،مردممسلمان را واداشت که در مسائل دین از او تقلید نمایند.پس از فوت استاد بزرگوارشمرحوم میرزا محمد تقى شیرازى،مردم به او مراجعه کردند.در اثناء مرجعیت او بود کهانقلاب عراق شروع گردید.او همراه دیگر علماء اسلام بر ضد استعمار بریتانیا شرکتجست و در اثناء سفر به مرض ختسینه درد ابتلاء پیدا کرد و زمین گیر گردید،به حدى که روز به روز بر شدت مرض او افزوده مى گشت.تا اینکه در سال۱۳۳۹ ه.قدر ماه ربیع الثانى به فیض لقاء پروردگار خود شتافت و در صحن غروى،در یکى ازغرفه هاى شرقى آن مدفون گردید.
۱- مطالبى که در مورد این مرد بزرگ فقه و فقاهت گذشت،اجمالى بود از آنچه که تفصیل آن را مى توان درکتابهاى:اعیان الشیعه،ج ۴۲،ص۲۵۷- معارف رجال،ج ۲،ص ۱۵۴- احسن الودیعه،ج ۱،ص ۱۷۱- علاء ساجدین،ص ۱۲۲- مصفى المقال،ص۱۹۳- ریحانه الادب،ج۳، ص۲۰۶- الاعلام،ج ۵،ص۳۳۲- معجم المؤلفین،ج ۸،ص ۵۲- الذریعه- و پیشگفتار سید احمد حسینى اشکورى بر کتب نخبه الازهار فی احکام الخیار،ص۱۳ تالیف آیه الله شیخ محمد حسین سبحانى(ره)والد استاد سبحانى،مطالعه نمود.
فقهای نامدار شیعه//عقیقی بخشایشی
