روایت کرده است با سلسله سند صحیح، فخر شیعه در علم تفسیر و حدیث «علیّ بن إبراهیم قمّی» در تفسیر شریف خود در اوّل سوره إسرآء ـ که در مقام بیان کیفیّت معراج است ـ از پدرش إبراهیم ابن هاشم از محمّد بن أبی عُمَیر از هِشام بن سالم از حضرت امام جعفر صادق علیه السّلام روایت مفصّلی را که قریب ده صفحه است و حاوی مطالب عالی و آموزنده، و ما به مناسبت بحث خود چند فقره از آن را در اینجا ترجمه می‌کنیم:
رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلّم فرمودند که من در شب معراج در حال معراج به جماعتی برخورد کردم که در جلوی آنها سفره‌هائی از گوشت‌های پاکیزه و طیّب و سفره‌هائی از گوشت‌های خبیث بود و آنها گوشت‌های طیّب را رها کرده و از گوشت‌های خبیث میخوردند.
از جبرئیل سؤال کردم: اینها چه کسانی هستند؟
جبرائیل گفت: جماعتی از امّت تو هستند که غذای حلال را رها نموده و از غذای حرام میخورند.
رسول خدا فرمود: از آنجا عبور کردم به جماعتی برخورد کردم که لب‌های کلفتی مانند لب‌های شتر داشتند و گوشت‌های بدن‌های آنها را قیچی کرده و در دهانهایشان قرار میدادند.
من گفتم: اینان چه دسته‌ای هستند، ای جبرئیل؟
جبرائیل گفت: افرادی که پیوسته در صدد عیب‌جوئی از مردم برآمده و با زبان و اشاره به عیب ظاهر و باطن مردم می‌پردازند.
رسول خدا فرمود: و از آنجا مرور کردم به گروهی که صورتهای آنان و سرهای آنان با سنگ کوبیده می‌شد.
گفتم: ای جبرئیل! این گروه چه کسانند؟
گفت: افرادی که نماز عشاء را ترک می‌کنند.
سپس گذشتیم از آنجا تا رسیدیم به جماعتی که آتش در دهانهای آنها فرو میرفت و از دُبُرهای آنان خارج می‌شد؛ پس
گفتم: ای جبرئیل: اینان کیانند؟
گفت: اینان افرادی هستند که اموال یتیمان را از روی ظلم و ستم میخورند، اینان در حقیقت در شکمهای خود آتش میخورند و بزودی به آتش سَعیر، آتش گرفته و در آن سوخته خواهند شد.
از آنجا عبور کرده رسیدیم به اقوامی که از بزرگی شکم هرچه میخواستند از زمین برخیزند نمی‌توانستند.
گفتم: ای جبرئیل! اینان چه دسته‌ای هستند؟
جبرئیل گفت: اینها کسانی هستند که ربا میخورند و نمی‌توانند از جای خود برخیزند مگر مانند برخاستن کسی که شیطان زده شده و عقل خود را بکلّی از دست داده است؛ و اینها در راه و روش آل‌فرعونند و هر صبحگاه و شبانگاه بر آتش عرضه می‌شوند، و پیوسته درخواست می‌کنند که ای پروردگار ما! ساعت قیامت چه موقع میرسد و دیگر نمیدانند که آن ساعت تلخ‌تر و دهشتناک‌تر است.
و از آن محلّ عبور کردیم به زنانی که به پستان‌های خود آویخته شده بودند.
پرسیدم: ای جبرئیل! اینان چه گروهی از زنانند؟
جبرئیل گفت: اینان زنانی هستند که اموالی را که از شوهرهایشان باقی مانده و متعلّق به فرزندان آن شوهران است به فرزندان غیر آن شوهرها میدهند، و در حقیقت ارثیّه یتیم‌های آنها را صرف غیر آنها می‌نمایند.
آیاتی که در قرآن کریم به روشنی دلالت بر تجسّم أعمال به صورتهای ملکوتیّه خود دارد، یکی این آیه مبارکه است:
إِنَّ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَ ‘ لَ الْیَتَـ’مَی’ ظُلْمًا إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَارًا وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیرًا
«آن کسانی که اموال یتیمان را از روی ظلم و ستم میخورند حقیقهً در شکمهای خود آتش میخورند، و بزودی در سعیر و آتش جهنّم خواهند سوخت.»
در این آیه مبارکه خوردن مال یتیم را از روی ستم، خوردن آتش تعبیر نموده است و بطور حصر میفرماید: فقط و فقط آتش میخورند و شکمهای خود را از آتش انباشته می‌کنند.
و دیگر آیه:
وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّهَ وَ لاَ یُنْفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللَهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ * یَوْمَ یُحْمَی’ عَلَیْهَا فِی نَارِ جَهَنَّمَ فَتُکْوَی’ بِهَا جِبَاهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ هَـ’ذَا مَا کَنَزْتُمْ لاِنفُسِکُمْ فَذُوقُوا مَا کُنتُمْ تَکْنِزُونَ.
«آن کسانی که طلا و نقره را اندوخته و ذخیره می‌نمایند و در راه خدا انفاق نمی‌کنند، ای پیغمبر آنان را از عذاب سخت و دردناک خدا بترسان. روزی خواهد رسید که آن طلاها و نقره‌ها را در آتش دوزخ گرم کنند و با آنها پیشانی‌ها و پهلوها و پشت‌های آنان را داغ کنند، و ملائکه به آنها گویند که این طلاها و نقره‌های آتشین را بچشید اینها همان چیزهائی است که شما برای خود ذخیره نموده‌اید.»
و چنانکه ملاحظه میشود در این آیه مبارکه طلا و نقره داغ شده و داغ کننده را عین ذخائر و گنج‌هائی شمرده است که در دنیا ذخیره میکرده‌اند.
معاد شناسی ج۲//علامه طهرانی
