برهان الدین دیوه ای ، فقیه و محدث و مؤلف هندی در قرن سیزدهم . در دیوه ، قصبه معروفی از مضافات لکهنو، متولد شد و در همانجا پرورش یافت .
پدرش شیخ سرفراز علی ، از نسل عبدالسلام دیوه ای ، مفتی بنام و عالم معروف قرن یازدهم ، بود. برهان الدین نزد عمویش ذوالفقار علی دیوه ای دانش آموخت و پس از پایان تحصیلات به تعلیم و ارشاد پرداخت ، سپس به شهر رای بریلی در جنوب غربی لکهنو رفت و مدتی طولانی در آنجا مقیم شد.
به گفته عبدالحی حسنی (به نقل از محمد نعیم لکهنوی ) وی در این مدت در زاویه سید محمد عدل نقشبندی بریلوی تدریس می کرده
آثار
و به درخواست نزدیکان وی بر شرح التهذیب یزدی (حاشیه ملا عبدالله در منطق ) حاشیه نوشته است (ج ۷، ص ۹۷).
از دیگر آثار اوست :
رساله محاکمات حاوی مباحثه ای میان علمای هند؛
و رساله های دیگر درباره احکام فقهی مثل تحقیق الاوزان در تعیینِ حدّ شرعیِ زکات و مهر، احکام عید فطر و عید قربان .
وی پس از ۱۲۵۰ درگذشت (همانجا؛ رحمان علی ، ص ۳۱ـ۳۲).
منابع :
(۱) عبدالحی حسنی ، نزهه الخواطروبهجه المسامع والنواظر ، حیدرآباد دکن ۱۳۸۲ـ۱۴۱۰/۱۹۶۲ـ۱۹۸۹؛
(۲) رحمان علی ، تذکره علمای هند ، لکهنو ۱۹۱۴٫
دانشنامه جهان اسلام جلد ۳
