برهان بلخی ، مظفر ، برهان الدّین مظفّربن شمس بن علی بن حمیدالدین ، از شاعران قرن هشتم ، اهل بلخ . وی از اخلاف ابراهیم بن ادهم ، صوفی نام آور ایرانی در قرن دوم ، بود.
پدرش ، سلطان شمس بلخی ، او را، در زمان سلطنت سلطان محمّدبن تغلق (حک : ۷۲۵ـ۷۵۲) در دهلی ، به هند برد و پس از اقامتی کوتاه در دهلی ، به بِهار، شهر کوچکی در هشتاد کیلومتری جنوب پَتْنَه ، نقل مکان کرد و تا پایان عمر در آنجا ماند.
برهان بلخی ، که در آن هنگام (ح ۷۵۵ یا ۷۵۶) جوان و علم آموخته بود، به حلقه مریدان شرف الدین احمدبن یحیی * ، از مشایخ صوفیان محل ، پیوست و بعدها خلیفه او شد.
چند سال در بنگال و مکه بود، ولی سرانجام به شهری که در آن ارشاد شده بود بازگشت و تا هنگام مرگ در ۷۸۸ (یا به گفته برخی ۸۰۳) در آنجا ماند. جانشین او، برادرزاده اش ، حسین بن معزّالدین ، بود.
منابع :
(۱) او برهان تخلّص می کرد. اشعاری متوسّط ، عمدتاً غزل ، به زبان فارسی سروده است . مجموعه ای از اشعار عرفانی او به چاپ رسیده و مجموعه ای از نامه ها و نیز رساله ای در بدایت و نهایت درویشی از او بر جای مانده ، ولی آثار دیگر او در دست نیست .
(۲)مظفربن شمس برهان بلخی ، مجموعه اشعار مولانا برهان الدین مظفر شمس بلخی ، چاپ سیّد حسن ، پتنه ۱۹۵۸، مقدمه انگلیسی ؛
(۳) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران ، ج ۳، تهران ۱۳۶۳ ش ، ص ۱۰۵۶ـ۱۰۵۸٫
دانشنامه جهان اسلام جلد۳
