ام حکم دختر زبیر بن عبدالمطلب بن هاشم قریشى هاشمى است .شـوهـر او ربـیع بن حارث بن عبدالمطلب مى باشد, و این بانو خواهر دیگرى دارد که ضباع نامیده شده , و همسر مقدادبن اسود دئلى بوده است .
ام حـکـم اهـل مـکـه بود, در همان روزهاى طلوع اسلام , با رسول خدا بیعت نمود و اسلام آورد و سپس از مکه به مدینه هجرت نمود, و در آن شهرمى زیست .
پـسـر ام حکم از مادر خود روایت کرده , که او مى گوید: رسول خدا به خانه خواهرش ضباعه وارد شـد, و او بـراى پـیـامـبر(ص ) یک سردست گوسفندى را کباب کرد, و آن حضرت گوشت آن را خورد, و سپس نماز خود را خواند و آن گاه خانه ضباعه را ترک گفت .
خلاصه , مرحوم شیخ ذبیح اللّه محلاتى , ابن حجر عسقلانى , و ابن عبدالبر, ام حکم را راوى حدیث از رسـول خـدا دانـسـته اند و همانطور که روش اخلاقى اجتماعى و مردمدارى پیامبر اسلام (ص ) اقـتـضـا مـى کرد, که به خانه افراد مسلمان و شایسته رفت وآمد داشته باشد, تا از این راه تحبیب قلوب و گسترش فکر و فرهنگ به وجود بیاورد, آن حضرت گاهى به خانه ام حکم نیز مى رفت و حـتـى در یـک نوبت که از سرزمین خیبر برگشته بود,حدود سه شتر مواد خوراکى هم براى وى آورده بود.
از طـرف دیـگـر, ارادت و عـلاقـه ام حـکـم نیز به رسول خدا(ص ) به حدى بود, که طى روایتى مى گوید: وقتى براى رسول خدا(ص ) بیمارى و کسالتى پیش آمده بود, من و فاطمه زهرا(س ) به حـضور آن حضرت رسیدیم و در حالى که ناراحت بودیم درخواست کردیم آن حضرت دعایى را به مابیاموزد, فرمود: دعایى را به زنان بنى بدر آموخته ام , اما اکنون شما را به دعاى بهترى راهنمایى مى کنم , که آن را بعد از هرنمازى بخوانید.
پـیـامبر(ص ) دعا و ذکر مناسبى را به آنان آموخت , اما متاسفانه , تا آنجا که بررسى شد, از متن آن ذکر و دعا چیزى بدست نیامد!.
زنان دانشمند و راوی حدیث//احمد صادقی اردستانی