ابوجعفر محمد بن زید الدین ابى الحسن على بن حسام الدین بن ابى جمهور. عالم، فقیه، محدث، متکلم و عارف بزرگ شیعه.وى در احساء واقع در عربستان شرقى در کنار خلیج فارس زاده شد و در همانجا به تحصیل علوم شرعى و ادبى پرداخت. پدر و نیاى بزرگ وى ابراهیم، از علماى بزرگ احساء بودند و در چنین فضایى ابى جمهور پرورش یافت؛ پس مىتوان گفت نخستین استاد وى پدرش بود.
وى که گامهاى نخستین علوم را پشت سر گذارده بود، برآن شد تا براى رسیدن به کمال سفر کند؛ به همین خاطر به عراق رفت و در نجف جایگیر شد و در نزد بزرگى چون: شیخ عبدالکریم فتال نیشابورى شاگردى کرد و درس آموخت. پس از چندى به خانه خدا رهسپار شد و حج گزارد و چندى در احساء ماند و سپس به کربلاى معلا رفت و از آنجا به نجف اشرف بازگشت. پس از چندى به قصد زیارت ثامن الائمه به مشهد مقدس روانه شد و پس از ورود، سید محسن رضوى که از فضلاى بزرگوار مشهد بود به پیشواز وى رفت و در خانه خود میهمانش کرد و این زمانى بود که سید محسن رضوى در نزد چنین استادى زانوى ادب بر زمین زد و شاگردى کرد.
ابن ابى جمهور به چیره دستى در مناظره معروف است و یکى از همین مناظرات وى میان خود و یک عالم اهل سنت هراتى بود که طى سه جلسه سرانجام عالم هراتى شکست خورد و به درخواست شاگردان ابى جمهور، کتابى به نام مناظره بین الغروى و الهروى، که همه مربوط به همین مناظره بود، نگاشته شد.
ابن ابى جمهور پس از پانزده سال ماندن در مشهد مقدس، سفر دوم خود به خانه خدا را آغاز کرد و پس از گزاردن حج به نجف اشرف رفت و دو سال در آنجا بود و سپس به مشهد مقدس بازگشت و تا پایان روزگار خود در آنجا ماند و زندگى کرد.
استادان
استادانى که وى در نزد آنها آموخت، پدر بزرگوارش
شیخ زینالدین على احسائى،
سید شمس الدین محمد موسوى احسائى،
شیح حسن بن عبد الکریم فتال غروى و
شیخ على بن هلال جزائرى بودند.
شاگردانش
نیز سید محسن رضوى،
شیخ ربیعه جزائرى،
سید شرف الدین طالقانى،
شیخ على کرکى معروف به محقق ثانى و … بودند.
ابن ابى جمهور، چون در محبت اهل بیت افراط کرد و مىکوشید تا میان عرفان، فلسفه و کلام را آشتى دهد و هماهنگى ایجاد کند، در میان گروهى از علما و فقها جنجال برانگیز شده است! به هر روى در این که وى عالمى است عارف و شیعه، شک نیست. از خاکجاى وى اطلاعى در دست نیست.
تألیفات وى:
۱- عوالى اللآلى [/ غوالى اللآلى]
۲- الاقطاب الفقهیه والوظایف الدینیه على مذهب الامامیه؛
۳- درر اللئالى؛
۴- زاد المسافرین فى اصول الدین؛
۵- المجلى و …
منابع فقه شیعه (ترجمه جامع أحادیث الشیعه)//آقاحسین بروجردی
