آن عمده اولیا، آن زبده اصفیا، آن مقبول با همّت، آن مخصوص با کرامت، آن شیخ پنهانى، ابو على جوزجانى- رحمه اللّه علیه- از کبار مشایخ و از جوانمردان طریقت بود، و در مجاهده با کمال؛ و او را تصانیف است در معاملات، معتبر و مشهور؛ و کلماتى مقبول و مذکور؛ و مرید حکیم ترمذى بود. و [سخن اوست که] گفت: «قرارگاه خلق میان غفلت است، و اعتماد ایشان بر ظنّ و تهمت؛ و نزدیک ایشان چنان است که کردارشان بر حقیقت است و سخنشان بر اسرار مکاشفت».
و گفت: «سه چیز از عقد توحید است: خوف و رجا و محبّت؛ زیادتى خوف از ترک گناه است به سبب وعید دیدن؛ و زیادتى رجا از عمل صالح بود به سبب وعده دیدن؛ و زیادتى محبّت از بسیارى ذکر بود به سبب منّت دیدن. پس خایف هیچ نیاساید از هرب، و راجى هیچ نیاساید از طرب، و محبّ هیچ نیاساید از ذکر محبوب. پس خوف نارى منوّر است، و رجا نورى منوّر، و محبّت نور الانوار».
و گفت: «از علامت سعادت آن بود که بر بنده گزارد طاعت آسان بود و موافقت کردن سنّت در افعال بر او دشوار نبود و محبّ اهل صلاح بود و با برادران نیکوخوى بود و در راه خداى چیزى بذل تواند کرد و به کار مسلمانان قیام تواند نمود و مراعات اوقات خویش تواند کرد».
و گفت: «بدبخت کسى است که معاصیى ظاهر گرداند که بر وى فراموش باشد». و گفت: «ولىّ آن بود که از حال خود فانى بود و به مشاهده حق باقى، و حق- تعالى- متولّى اعمال او بود، و او را به خود هیچ اختیار نبود و با غیرش قرار نه».
و گفت: «عارف آن است که جمله دل خویش به مولى داده باشد و تن به خلق».
و گفت: «گمان نیکو بردن به خداى غایت معرفت بود و گمان بد بردن به نفس اصل معرفت بود به نفس». و گفت: «هر که ملازمت کند بر درگاه مولى، بعد از ملازمت چه بود جز در گشادن؟ و هر که صبر کند به خداى، بعد از صبر چه بود جز وصول به حق؟» و گفت: «صاحب استقامت باش نه صاحب کرامت، که نفس تو کرامت خواهد و خداى استقامت». و گفت: «رضا سراى عبودیّت است، و صبر در وى، و تفویض خانه او؛ و مرگ بر در است و فراغت در سراى و راحت در خانه». و گفت: «بخل سه حرف است:با، و آن بلاست، و خا، و آن خسران است، و لام، و آن لوم است. پس بخیل بلایى است بر نفس خویش، خاسرى است در نفاق خویش، ملومى است در بخل خویش».
و السّلام.
تذکره الأولیاء//فریدالین عطار نیشابوری