نویسندگان چینی و مسلمان به ذکر مختصری از او اکتفا کرده اند. پو شوـ کنگ ، که احتمالاً بخش اول نامش از «اَبُو»ی عربی گرفته شده است ، در اواسط سده هفتم /سیزدهم زاده شد. بنابر نظریه ای ،خاستگاه وی خانواده ای چینی شده ازاهالی آسیای مرکزی بوده است که در آغاز زمامداری سلسله سونگ ، در سچوان اقامت گزیدند و سپس راهی چوان ـ چو شدند که در قرون وسطا نزد مسافران مسلمان و غربی به زیتون ( رجوع کنید به چین * ) مشهور بود.
بنابر نظریه دیگری ، خانواده اش درنیمه دوم دوران حکومت سلسله سونگ از چامپا ، در آسیای جنوب شرقی ، به چوان ـ چو مهاجرت کردند. بنابر سومین و محتملترین نظریه ، وی در خانواده ای از عربستان جنوبی زاده شد که در کوانگ ـ چو ( = کانتون ؛ رجوع کنید به خانفو * ) اقامت گزیده بودند.
پو یکی از ثروتمندترین بازرگانان دریایی در استانهای فو ـ کی ین و کانتون بود. در حدود ۶۴۸/۱۲۵۰، وی به سرپرستی تجارت دریایی در چوان ـ چو منصوب شد و این سمت را برای سی سال حفظ کرد. او در این مقام ، منافع بازرگانی را به انحصار خود درآورد و ثروت بسیاری اندوخت ، لیکن در پایان زمامداری سلسله سونگ ، به مغولها پناه برد؛ و این کار او (که سببش آن بود که دربار سونگ دارایی شخصی وی را برای تهیه هزینه جنگ با مغولان حیف و میل می کرد) به غلبه سریع مغولان بر سرتاسر چین انجامید.
به دنبال استقرار سلسله مغولی یوان ، پو به عنوان مأمور عالیرتبه رسته پیاده نظام و سواره نظام در دفاع و حمله ، به خدمت گماشته شد؛ سپس معاون مجمع مشورتی مردمی در ایالت کیانگ ـ سی و در ۶۸۰/ ۱۲۸۱ یکی از دو معاون اجرایی دبیرخانه ایالتی در ایالت فوـ کی ین شد. پس از آن ، در منابع از او کمتر یاد شده است ؛و بی گمان ، در مکانی که ناشناخته است درگذشته است . در سرتاسر دوره سلسله یوان ، خانواده اش در مقامهای حکومتی در اوج شهرت بودند.
پووخانواده اش ،مسلمانانی پارساوحامی جوامع اسلامی در فوـ کی ین بودند. آنان برای مرمت دیوار شهر چوان ـ چو کمک مالی ،وبرای قبرستان مسلمانان زمین وقفی هبه کردند. پسر پو هزینه بازسازی مسجد شهر چینگ ـ چین ـ سو راتأمین کرد.چوان ـ چوبه بزرگترین بندرتجاری و مرکز مهم مبلغان مسلمان و سفرکنندگان به چین تبدیل شد. با وجود این ، در دوره سلسله مینگ (۱۳۶۸ـ۱۶۴۴ میلادی ) از اهمیت این شهر کاسته شد و حکمرانان مینگ خاندان پو را به علت پیمان شکنی او در حق سلسله سونگ از تصدی مناصب دولتی منع کردند. با اینهمه ، یکی از اولاد
پو در دوره سلسله منچوـ چینگ (۱۶۴۴ـ۱۹۱۱ میلادی ) نویسنده برجسته ای شد. اثر پو سونگ ـ لینگ ، لیائو ـچای چیه ـ ای (قصه های عجیب یک کارگاه چهره پردازی ) ویژگیهایی از آسیای مرکزی را دربر دارد و بازتاب بسیاری از سنّتهای اسلامی است .
منابع :
(۱) Chang Hsiu-min, “Chan-ts’ءng Jءn Chams Yi-ju Chung- kuo Kao” (در مهاجرت مردم چام به چین ) , Hsدeh Yدen , II/7 (1948), 41-59;
(۲) Ch’en Mao-jءn, Ch’دan-nan Tsa-chih (مطالب گوناگون درباره چوآن ـ چوی جنوبی ) , in Pao-yen-chai Mi- ji , vol. x, reprint of Shءng-shih Shang-chai edition, Taipei [n. d.];
(۳) Huai Yin-pu, ed, Ts’ung-hsiu Ch’دan-chou Fu-chih (فرهنگ جغرافیائی تجدیدنظر شده چوآن ـ چو) , repr. of 1870 edition, Tainan 1953;
Kuwabara Jitesuzآ, “On P’u Shou-keng”, Memoirs of the Research Department of To ¦ yo ¦
(۴) Bunko , II (1928), 1-79, VII (1935), 1-104;
(۵) Lo Hsiang-lin, P’u Shou-keng Chuan , Taipei 1955;
(۶) Sugimoto Naojiro ¦ , “Bojuku no Kokuseki Mondai” (در باب ملیت پوشو ـ کنگ ) , To ¦ yo ¦ shi Kenkyu , XI/5-6 (1956), 66-76.
دانشنامه جهان اسلام جلد ۵
