۱ ـ حکیمه
حکیمه خاتون زنى پاکدامن ، عابد، دانشمند و کریم بود.مـقـبره او در ضریح مطهر عسگریین علیهماالسلام در سامرا ظاهر و مشهور است . علامه مجلسى در بـحـارالانـوار نـوشـتـه اسـت کـه تـعـجـب اسـت کـه چـرا عـلمـا زیـارتـى بـراى او نقل نکرده اند با اینکه عظمت و منزلت او همچون خورشید ظاهر است همچنین آیت الله وحید بهبهانى اظـهـار تـعجب کرده که چرا متعرض زیارت او نشده اند. ما مقانى مى نویسد: عجیب تر اینکه شیخ مـفـیـد در (ارشاد) هنگام ذکر فرزندان امام جواد (ع) نام او رانبرده است .
این بانوى بزرگوار هـنـگـام ولادت امـام زمـان (ع) شـرف حـضـور داشـتـه و در زمره خواص ائمه علیهم السلام و محرم اسـرار و راز دار آنـهـا بـوده و در زمـان امـام عـسـگـرى (ع) بـدفعات خدمت امام زمان (ع) رسیده و حـضـرت را زیـارت کـرده است . او را از سفیران و ابواب امام حسن عسگرى (ع) شمرده اند و مردم بعد از وفات امام حسن عسگرى (ع) به او مراجعه مى کرده اند.(۴۶۴)
شـیـخ عـبـاس قـمـى مـى نـویـسـد: در کـتـاب (هـدیـه الزائریـن) فـضـایـل حـکـیـمـه دخـتـر امـام مـحـمـد تـقى (ع) راکه قبر شریفش پایین پا، چسبیده به ضریح عسگریین (ع) است ، نقل کردیم و گفتیم که در کتابهاى مزار، زیارت مخصوصى براى آن بانو ذکـر نـشده است ، با اینکه مرتبه بلندى دارد. پس سزاوار است او را با الفاظى که در زیارت اولاد ائمـه (ع) نقل شده زیارت کنند یا با زیارتنامه عمه اش فاطمه معصومه ، دختر موسى بن جعفر(ع) او را زیارت کنند.(۴۶۵)
امـام هـادى (ع) نـرجـس ، مـادر امام زمان (ع) رابه حکیمه سپرد که به او معارف دین و احکام شرع بیاموزد و با آداب اسلام او را تربیت کند.(۴۶۶)
ایـن خـود نـشـان دهـنـده اخـلاق پـسـنـدیـده و تـربـیـت عـالى و عـلم و کـمـال حـکـیـمـه خـاتـون اسـت کـه بـه مـقـام مـعـلمـى هـمـسـر امـام حـسـن عسگرى و مادر امام زمان عج نایل شده است .
محمد بن عبدالله مطهرى گوید: پس از وفات امام حسن عسگرى (ع) و اختلاف و سرگردانى مردم در امر امامت و جانشینى آن حضرت ، تصمیم گرفتم که خدمت حکیمه خاتون مشرف شوم و در مورد امام زمان علیه السلام از او سؤ ال کنم . وقتى بر او وارد شدم ، دستور نشستن داد و فرمود:
(اى مـحـمـد! خداوند تبارک و تعالى زمین را از حجت ناطق یا صامت خالى نخواهد گذاشت و امامت را در دو بـرادر جـز امـام حـسـن و حـسـیـن عـلیـهـمـا السـلام قـرار نـمـى دهـد و ایـن به خاطر فضیلت قـائل شـدن براى آن دو بزرگوار است و اینکه معلوم کند که همچون آن دو بر زمین ظاهر نخواهد شـد.
خـداونـد اولاد امـام حسین (ع) را به فضیلت امامت بر اولاد امام حسن (ع) برترى داد؛ همچنان کـه اولاد هـارون را بـر اولاد موسى برترى داد؛ اگر چه موسى بر هارون حجت و امام بود ولى فضل امامت براى فرزندان هارون تا قیامت باقى ماند.
تقدیر خداوند بر این است که مردم در امر امـامـت ، دچـار حـیـرت شـونـد تـا طـرفداران باطل به شک افتند و طرفداران حق ، پاک و خالص شـونـد و بـراى مـردم اتـمـام حجت شده باشد و در پیشگاه خدا عذر نداشته باشند و این حیرت و سـرگـردانـى در امر امامت بعد از امام حسن عسگرى (ع) نیز مقدر بود.
راوى گوید عرض کردم : اى بانوى من ! آیا براى امام حسن عسگرى (ع) فرزندى هست ؟ فرمود: اگر فرزندى نباشد پس حـجت بعد از او که خواهد بود؟ و حال آنکه گفتم امامت بعد از امام حسن و امام حسین (ع) هیچ گاه در دو برادر جمع نمى شود.)(۴۶۷)
سـپـس راوى تـقـاضـا کـرد کـه جـریـان ولادت امـام زمـان (ع) را بـرایـش نقل کند و آن بانو تفصیل جریان رابیان کرد.(۴۶۸)
محمدبن قاسم علوى گوید: با جماعتى خدمت حکیمه رسیدیم .چون نظرش به ما افتاد گفت :(آمـده ایـد از مـیـلاد حـجـه بـن الحـسـن عـلیـه السـلام سـؤ ال کنید. دیشب نزد من بود و خبر آمدن شما را داد.)(۴۶۹)
۲ ـ خدیجه
وى از بـانـوان عـارف بـه امـامـت و مـعـتـقـد بـه ائمـه دوازده گـانـه و عـالم بـه اخـبـار اهل بیت و راوى اخبار بوده است . احمد بن ابراهیم گوید: پس از شهادت امام حسن عسگرى (ع) بر خـدیـجـه دخـتـر امـام جـواد وارد شـدم و از اعـتـقـادش (در مـورد امـامـت) سـؤ ال کردم . ایشان امامانش را نام برد تا اینکه فرمود: حجه بن الحسن العسگرى (ع) عرض کردم :
(بانوى من ! شما آن حضرت رادیده اید یا از طریق روایات اعتقاد پیداکرده اید. فرمود: از طریق امـام حـسـن عسگرى (ع) که بعد از ولادت آن بزرگوار، خبر ولادت رابراى مادرش نوشت) سپس آن بانو فرمود: (شما اصحاب اخبار هستید؛ مگر روایت نمى کنید که نهمین فرزند امام حسین (ع) میراثش تقسیم مى شود در حالى که خودش زنده است .)(۴۷۰)
۴۶۴ـ تنقیح المقال ، ج ۳، فصل النسا، ص ۷۶٫
۴۶۵ـ کلیات مفاتیح الجنان ، ص ۱۰۲۰، کتابفروشى محمد حسن علمى .
۴۶۶ـ منتهى الآمال ، ج ۲، ص ۴۰۳٫
۴۶۷ـ اشاره به اینکه جعفر کذاب برادر امام حسن عسگرى که ادعاى امامت مى کرد بر حق نیست .
۴۶۸ـ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۱۱٫
۴۶۹ـ ریاحین الشریعه ، ج ۴، ص ۱۵۱٫
۴۷۰ـ اعیان الشیعه ، ج ۶، ص ۳۱۳٫
بزرگ زنان صدر اسلام// احمد حیدری