حـورا(۳۶۲) هـمـسـر امـام سـجـّاد ومـادر زید شهید است . این بانو کنیزى بود که افتخار همسرى امام سجاد (ع) را یافت و فرزندانى از آن حضرت نصیب او گردید. او کنیزى شایسته و با نجابت بود که مختار ثقفى او را خرید و چون به نظرش بسیار با لیاقت بود، با خود گفت : مـن لیـاقـت ایـن زن را نـدارم ، او شـایـسـتـه على بن الحسین (ع) است و او را به عنوان هدیه اى ارزنـده ، خـدمـت امـام فـرسـتاد. امام باقر (ع) خطاب به زید فرمود: مادرى که تو را زاییده با نجابت بوده است .(۳۶۳)
ابوحمزه ثمالى گوید:امام سجاد (ع) فرمود شبى مشغول نماز بودم . در بین نماز، خواب بر من چیره شد. درخواب دیدم که در بهشت خدمت رسول خدا، على ، فاطمه ، حسن و حسین علیهم السلام هستم . آنان حوریه اى را بـه ازدواج مـن درآوردنـد و بـا آن حـوریـه ، آمـیـزش نـمـوده و نـزدیـک سـدره المـنـتـهـى غسل نمودم و برگشتم .
دراین حال ، شنیدم که هاتفى سه بار ندا داد: زید بر تو مبارک باد. از خواب بیدار شدم و خود را تطهیر کرده نماز صبح را به جا آوردم که گفتند: مردى بر در خانه ، شـما را مى طلبد. دیدم مردى که کنیزکى پوشیده و مقنعه زده همراه دارد بر در خانه ، منتظر من است . آن مرد گفت : من فرستاده مختار هستم او سلام رساند و گفت : این کنیزک را به همراه ششصد دینار خدمت شما هدیه مى کنم امام فرمود: او به زید حامله شد.(۳۶۴)
سیره امام سجاد (ع) در ازدواج
در زمان رسول خدا (ص) مبارزه با امتیازات موهوم به صورتهاى مختلف انجام مى گرفت . در آن زمـان اشـراف سـعـى مـى کـردنـد بـا زنـان هـم طـبـقـه خـود ازدواج کنند. امتیازات طبقاتى ، نژاد، مـال و ثـروت ، مـلاکـهـاى بـرتـرى بـود و مـعـیـارهـاى فـضـیـلت ، تـقـوا و ایـمـان مـطرح نبود. رسـول خـدا (ص) بـراى بـرانـدازى رسوم و عادتهاى جاهلى و جایگزینى ضابطه هاى صحیح بـه جـاى آن ، تـلاش وسیعى به کار بست . امام سجاد (ع) به پیروى از سیره اجداد پاک خود این مبارزه را ادامه داد.
روزى امـام سـجـاد (ع) زن مؤ منى راخواستگارى وبا او ازدواج نمود. یکى از دوستان صمیمى امام چون آن زن را نمى شناخت و مى ترسید که مطابق معیارهاى مرسوم چنین زنى در شاءن امام نباشد از این ازدواج نگران بود آن مرد به پرس وجو از خانواده همسر امام پرداخت و مطلع شد که او از خـانـواده اى در طـایـفـه بـنـى شـیـبـان اسـت و خـانـواده او در آن طـایـفـه از مـقـام وموقعیت بالایى برخوردارند. پس خدمت امام رسید و عرض کرد:
(فدایت شوم ؛ من به خاطر ازدواج شما با این خانم ، پیوسته نگران بودم و با خودم مى گفتم : امـام با یک زن ناشناس ازدواج کرده است و مردم نیز چنین مى گفتند تا اینکه پس از تحقیق او را شـنـاخـتـم کـه از خـانـواده اى بـلنـد مـرتـبـه در بنى شیبان است .) امام فرمود: (من تو راخوش فکرتر از این مى دانستم ، بدان که خداوند، پستى رابه واسطه اسلام برطرف و نقص را به کـمـال و بخیل را به کریم مبدّل ساخته است .پس مسلمان ، پست ولئیم نیست و پستى ولئامت فقط همان پستى جاهلیت است .)(۳۶۵)
سـیـره پیامبر (ص) در مبارزه با امتیازات جاهلى ، ازدواج با کنیزان عفیف و پاکدامن و زن دادن به بـردگـان مـسلمان و مؤ من بود تا درعمل نشان دهد که برده بودن و کنیز بودن ، سبب پستى مقام نـیـسـت و تـنـهـا آزاد بـودن نـیـز بزرگى و فضیلت محسوب نمى شود؛ بلکه کرامت در ایمان و تـقـواسـت .
مـتاءسفانه پس از رسول خدا (ص) دوباره امتیازات جاهلى زنده شد و امام سجاد علیه السـلام بـراى زنده کردن سنّت جدّش و میراندن امتیازات جاهلى باکنیزان ازدواج مى نمود. در یک مـورد، وقـتـى امـام بـاکـنـیـزى ازدواج کـرد، عـبـدالملک مروان مطلع شد و با فرستادن نامه اى آن حضرت را سرزنش نموده ، نوشت .
(تـو شـوهر کنیزان شده اى ؛ در حالى که مى دانم در بین همردیفان تو در قریش کسانى هستند کـه مـى تـوانـى بـه دامـادى آنـهـا سرافراز شده و فرزندان نجیبى به دست آورى . توبا این ازدواج نـه جـانـب خـود را نگه داشته اى و نه به فرزندانت عنایت کرده اى .) امام سجاد (ع) در جواب نوشت : (نامه تو به دستم رسید. به خاطر ازدواج با کنیزى سرزنشم کرده اى ! خداوند بـه واسـطـه اسـلام پـسـتـى را زایـل نـمـوده و نـقـص را بـه کمال و بخیل را به کریم مبدّل ساخته است ، بر مسلمان ،پستى نیست ! پستى فقط پستى جاهلیت است .
رسول خدا (ص) نیز غلامان خود را زن داد و با کنیزان خود ازدواج نمود. اینکه گمان برده اى کـه در قـریش کسانى هستند که به ازدواج با آنها سربلند شوم وفرزندانى نجیب به دست آورم ،بـدان کـه در عـظـمـت ، کـرامـت و بـزرگـوارى کـسـى بـالاتـر از رسـول خـدا (ص) نـیـسـت ـ و من وابسته ایشان هستم و کمبودى ندارم ـ این کنیز، ملک من بود که از مـلکیّت من ـ با آزاد شدن ـ خارج شد و او را به خواست خدا وبراى به دست آوردن رضاى خدا آزاد کردم ، سپس به سنت پیامبر صلى الله علیه و آله ـ ازدواج ـ او را به سوى خود بازگرداندم و کسى که در دین خدا پاکیزه باشد این کارها به او نقضى نمى رساند.)(۳۶۶)
۳۶۲ـ حیدان ، چیدا وجیّد نیز نوشته اند (زید بن على ، اردکانى ، ص ۱۴).
۳۶۳ـ زیدبن على ، اردکانى ، ص ۱۴، بادخل و تصرف .
۳۶۴ـ بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۱۸۳، با دخل و تصرف .
۳۶۵ـ عـوالم ، بـحـرانـى ، ج ۱۸، ص ۲۰۹، بـا دخل وتصرف .
۳۶۶ـ عوالم ، ج ۱۸، ص ۲۰۸، با دخل وتصرف .
بـــزرگ زنان صدر اســلام//احمد حیدری