بهادر علی حسینی ، نویسنده و مترجم هندی . دبیر دانشکده فورت ویلیام در کلکته بود (اختر راهی ، ص ۲۷۷). شرح احوال او از نظرها پنهان مانده است . سرزمین پدری او سوانا، از توابع دهلی ، و پدرش سیدحسن بن سیدجعفر مدنی بود (غلام رسول مهر، ص ۳۰۵ـ ۳۰۹ که از زندگی نامه خودنوشتِ سیدعبدالله فرزند بهادرعلی حسینی نقل قول کرده است ).
او در سالهای ۱۲۱۶ـ۱۲۳۱/ ۱۸۰۱ـ۱۸۱۶، مترجم و سرپرست امور دفتری بخش هندوستانی دانشکده فورت ویلیام بود (روباک ، ضمیمه ، ص ۵۰) و در آنجا گذشته از تحقیق و نگارش به تدریس نیز اشتغال داشت . بهادر علی حسینی را از دانشمندان بلندپایه هندوستان دانسته اند (رجوع کنید به قدوائی ، ص ۵۳).
آثار
او شعر نیز می سرود، اما مجموعه اشعارش در دسترس نیست و تنها ابیاتی پراکنده از او در برخی از آثارش دیده می شود.
آثار وی عبارت اند از:
نثر بی نظیر ، خلاصه منثوری از مثنوی معروف میرحسن دهلوی (۱۱۵۴ـ۱۲۰۱) به زبان اردو، موسوم به سحرالبیان . انتشارات دانشکده فورت ویلیام در ۱۲۱۸/۱۸۰۳ آن را به چاپ رسانید و پس از آن نیز بارها تجدید چاپ شد؛
اخلاق هندی ، مجموعه ای از حکایتهای اخلاقی و دلنشین به زبان اردو (اختر راهی ، همانجا). اصل آن به زبان سانسکریت و به نام هِتوپَدیش بوده و نویسنده آن ناراین بَت است . ترجمه فارسی این کتاب مفرح القلوب نام دارد. در ۱۲۱۸/۱۸۰۳ دانشکده فورت ویلیام اخلاق هندی را چاپ کرد و پس از آن نیز بارها تجدید چاپ شد؛
تاریخ آسام ، ترجمه فتح عبریه ( یا عبرتیه ) تألیف شهاب الدین احمدبن محمد ولی طالش به زبان اردو. اصل کتاب به زبان فارسی بوده است (استوری ، ج ۱، بخش ۱، ص ۵۸۲ـ۵۸۴؛ نیز رجوع کنید به آفتاب اصغر، ص ۴۳۸ـ۴۴۱). موضوع آن پیشرویهای نظامی یکی از سرداران دوران حکومت اورنگ زیب (۱۰۶۸ـ۱۱۱۹/ ۱۶۵۸ـ۱۷۰۷) به نام میرمحمد سعید اردستانی معروف به میر جمله (متوفی ۱۰۷۳) در آسام و کوچ بهار است که نویسنده جنگاوریهای او را دیده و تحریر کرده است . تاریخ آسام در ۱۲۲۰/۱۸۰۵ کامل شده اما هنوز به طبع نرسیده است ؛
قواعد زبان اردو ، که خلاصه ای است از کتاب هندوستانی زبان قواعد ، تألیف جان گیل کریست (گیل کریست ، مقدمه داودی ، ص ۴۸؛ نیز رجوع کنید به محمد انصارالله ، ص ۱۸ـ۲۴).
آثار دیگری نیز نظیر
نقلیات ، نقلیات لقمان و ترجمه قرآن به او منسوب است . این کتابها را حسینی با یاری دوستان خویش نوشته یا ترجمه کرده است (صدیقی ، ص ۱۷۰، ۱۷۹ـ۱۸۰؛ قریشی ، ص ۲۱۵ـ ۲۱۷).
منابع :
(۱) آفتاب اصغر، تاریخ نویسی فارسی در هند و پاکستان ، لاهور ۱۳۶۴ ش ؛
(۲) سفیر اختر راهی ، ترجمه های متون فارسی به زبانهای پاکستانی ، اسلام آباد ۱۳۶۵ ش ؛
(۳) محمد انصارالله ، قاعده هندی ریخته عرف رساله گلکرست ، علیگره ۱۹۷۳؛
(۴) محمد عتیق صدیقی ، گلکرست اوراُس کاعهد ، علیگره ۱۹۶۰؛
(۵) وحید قریشی ، کلاسیکی ادب کاتحقیقی مطالعه ، لاهور ۱۹۶۵؛
(۶) جان گیل کریست ، قواعد زبان اردو، مشهور به رساله گلکریست ، چاپ خلیل الرحمان داودی ، لاهور ۱۹۶۲؛
(۷) غلام رسول مهر، جماعت مجاهدین ، لاهور ( بی تا. ) ؛
(۸) Sa ¦dig A l-Rah ¤ma ¦n K ¤idwai, Gilchrist and the language of Hindustan , Delhi 1972;
Thomas Roebuck, Annals of the
(۹) College of Fort William , Calcutta 1819;
(۱۰) Charles Ambrose Storey, Persian literature: a bio-bibliographical survey , vol. I/1, London 1970.
دانشنامه جهان اسلام جلد : ۴
