احمد بن یحیی بن وزیر ، معروف به ابوعبداللّه مصری ، محدّث ، فقیه و نحوی بزرگ قرن دوم و سوم . در ۱۷۱ به دنیا آمد و از کسانی چون محمدبن ادریس شافعی ، عبداللّه بن وَهْب ، عمران بن موسی ، شُعَیب بن لَیث ، اَصبغ بن فَرَج (یا فرّوج ) و پدرش یحیی بن وزیر حدیث شنید (ذهبی ، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه .، ص ۱۵۲؛ سیوطی ، ج ۱، ص ۳۹۸؛ مزّی ، ج ۱، ص ۵۱۹).
محدّثان بزرگی مانند نسائی ، حسین بن یعقوب مصری ، ابوبکربن ابی داود و احمدبن حَمّاد از وی حدیث روایت کرده اند و برخی چون نسائی او را ثقه دانسته اند (سبکی ، ج ۲، ص ۶۶؛ مزّی ، ج ۱، ص ۵۲۰). تجیبی در شعر، ادب ، نحو، انساب و تاریخ ، عالم بود و از عبداللّه بن وهب نیز فقه آموخته بود (سبکی ، همانجا؛ طاشکوپری زاده ، ج ۲، ص ۲۶۸).
تجیبی زندگی خود را با کشاورزی در زمینهای اجاره ای می گذراند، اما چون نتوانست بخشی از سهم مالیات خود را بپردازد به زندان محمدبن مدبّر (والی خراج مصر) افکنده شد و در سال ۲۵۰ یا ۲۵۱ در همانجا از دنیا رفت (سبکی ، همانجا؛ یاقوت حموی ، ج ۵، ص ۱۴۹؛ قفطی ، ج ۱، ص ۱۵۲).
ابن حَجَر عسقلانی سال درگذشت او را ۲۶۵ در سن ۹۴ سالگی می داند و علاوه بر معرفی احمدبن یحیی (ج ۱، ص ۲۸)، از فردی به نام محمدبن وزیر مصری نیز نام می برد و او را همان احمدبن یحیی یا برادرش می داند (ج ۲، ص ۲۱۵).
منابع :
(۱) ابن حجر عسقلانی ، تقریب التهذیب ، چاپ عبدالوهاب عبداللطیف ، بیروت ?( ۱۳۸۰ ) ؛
(۲) محمدبن احمد ذهبی ، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام ، چاپ عمر عبدالسلام تدمری ، حوادث و وفیات ۲۴۱ـ۲۵۰ ه . ، بیروت ۱۴۱۴/۱۹۹۴؛
(۳) عبدالوهاب بن علی سبکی ، طبقات الشافعیه الکبری ، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمدحلو، قاهره ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶؛
(۴) عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی ، بُغیه الوعاه فی طبقات اللغویین و النحاه ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، قاهره ۱۳۸۴؛
(۵) احمدبن مصطفی طاشکوپری زاده ، مفتاح السعاده و مصباح السیاده ، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵؛
(۶) علی بن یوسف قفطی ، انباه الرواه علی انباه النحاه ، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم ، ج ۱، قاهره ۱۳۶۹/ ۱۹۵۰؛
(۷) یوسف بن عبدالرحمان مُزّی ، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال ، چاپ بشار عواد معروف ، بیروت ۱۴۰۳ـ ۱۴۰۵/۱۹۸۳ـ ۱۹۸۵؛
(۸) یاقوت حموی ، معجم الادباء ، مصر ۱۳۵۵ـ۱۳۵۷/۱۹۳۶ـ ۱۹۳۸، چاپ افست بیروت ( بی تا. ) .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۶