|
مرجعیت
الف – زعامت حوزه علمیه خراسان
آیه الله حاج آقا حسین قمى در نخستین روزهاى ورود به مشهد، با برپایى نماز جماعت ، ارتباط خود را با مردم برقرار کرد و به نشر احکام دین و پاسخگویى به سؤ الات مردم و رسیدگى به وضعیت محرومان و مستضعفان پرداخت و زعامت و سرپرستى حوزه علمیه را به عهده گرفت و علاوه بر رسیدگى به امور محصلان علوم دینى ، دانش فقه و اصول را براى طالبان علم ، در منزل خود تدریس مى کرد.
برخى از شاگردان مکتب او در خراسان از این قرارند: میرزا حسن بجنوردى ، حاج آخوند ملا عباس تربتى ، شیخ محمد على کاظمى خراسانى ، شیخ فاضل قفقازى ، سید صدرالدین جزایرى ، حاج آقا بزرگ اشرفى شاهرودى ، میرزا مهدى حکیم ، سید محمد موسوى لنکرانى ، سید حسین موسوى نسل ، شیخ حسینعلى راشد تربتى ، شیخ مجتبى قزوینى ، شیخ هاشم قزوینى ، میرزا احمد مدرس یزدى ، سید حسن طباطبایى قمى ، سید مهدى طباطبایى قمى ، شیخ کاظم دامغانى ، شیخ غلامحسن محامى بادکوبه اى ، شیخ یوسف بیارجمندى شاهرودى ، شیخ على توحیدى بسطامى و شیخ عباس على اسلامى ,حاج آقا حسین قمى اگر چه در طول مدت اقامت خود، به سؤ الات شرعى و استفتاات رسیده پاسخ مى داد لیکن از مطرح شدن نام خود و قبول مسئوولیت مرجعیت و انشار رساله عملیه اجتناب مى ورزید، تا آنکه با اصرار و مراجعه فراوان جمع زیادى از متدینین ، رساله احکام فارسى ایشان در سال ۱۳۵۱ به نام ((مجمع المسائل )) به چاپ رسید و مرجعیت ایشان از آن تاریخ آغاز گردید.
واکنش شجاعانه ((آیه الله قمى )) نسبت به اقدامات ضد مذهبى رضاخان و حرکت اعتراض آمیز ایشان به تهران ، و پس از آن قیام خونین مسجد گوهرشاد، باعث شد که رژیم ستم شاهى پهلوى ، مدتى ایشان را در تهران توقیف و در نهایت ، در سال ۱۳۵۴ ق . به عراق تبعید کند. از آن پس مرکز مرجعیت ایشان به کربلا منتقل گردید.
ب : احیاى حوزه علمیه کربلا
حوزه علمیه کربلا با رحلت مرحوم آیه الله میرزا محمد تقى شیرازى رو به ضعف نهاده بود و ایشان پس از استقرار در کربلا جمعى از فضلا و مدرسان خبره حوزه علمیه نجف چون حضرات آیات میلانى ، خویى ، سید على بهبهانى ، میرزا مهدى شیرازى و سید صدرالدین جزایرى را براى تدریس و کمک به پیشرفت علمى حوزه علمیه کربلا دعوت به همکارى کرد و خون تلاش را در آن مرکز علمى جارى ساخت . با اقدامات و فعالیتهاى آیه الله حاج آقا حسین قمى ، وضع عمومى حوزه تغییر یافت و جلسات درس و بحث رونق دیگرى گرفت . ایشان در کنار اداره حوزه و زعامت دینى مردم و انجام رسالت عظیم مرجعیت ، از تدریس و تربیت شیفتگان علم دریغ ننمود و دروس خارج فقه و اصول را براى جویندگان آن بیان مى کرد.
برخى از شاگردان مکتب او در کربلا از این قرارند: شیخ محمد على سرایى ، سید زین العابدین کاشانى حائرى ، شیح هادى حائرى شیرازى (پور امینى )، شیخ محمد حسین صدقى مازندرانى و شیخ محد رضا جرقویه اى اصفهانى .
آیه الله قمى پس از درگذشت آیه الله سید ابوالحسن اصفهانى ، به اقامت یازده ساله و سراسر برکت خود در کربلا خاتمه داد و راهى نجف اشرف شد.
ج : مرجعیت عامه
علما و مجتهدان نجف اشرف با از دست دادن آیه الله اصفهانى در پى مرزبانى دیگر، براى سپردن مرجعیت عامه و سرپرستى حوزه کهن نجف اشرف به او بودند و تنها شخصیت ارزنده و والامقام حضرت آیه الله قمى را لایق این مسؤ ولیت مى دانستند. پس از اصرار فراوان و بیان اینکه قبول این مسؤ ولیت برایشان واجب است آن پیر وارسته را به پذیرفتن این امر وامى دارند و از نیز چاره اى جز قبول نمى بیند و راهى شهر مقدس نجف مى شود.
توجه عمومى علما و مردم نه تنها ایشان را خرسند نساخت بلکه به ناراحتیهاى وى افزود، تا آن حد که احساس مى کرد این مسؤ ولیت ممکن است براى دین و تقواى ایشان خطر ایجاد کند. از این رو از خداوند متعال درخواست مى کند که اگر مردن براى دین و آخرتش بهتر باشد، او را پیش خود بخواند و مرگ وى را برساند.(۲۱۴) روزى جمعى از مؤ منین به ایشان عرض مى کنند که بعضى از اهل علم نجف اشرف بنا دارند از حضرت آیه الله بروجردى دعوت کنند تا به نجف بیاید و زعامت را عهده دار شود. ایشان با خوشحالى فرمودند: ((اى کاش مى آمد و این مسوولیت را به عهده مى گرفت ، تا من راحت شده ، به کربلا برمى گشتم و به کارهاى خود مشغول مى شدم .))
تاءلیفات
آیه الله حاج آقا حسین قمى آثار ارزنده اى در ابواب مختلف فقه از خود به یادگار گذاشته است که به اسامى آنها اشاره مى کنیم :
حاشیه بر عروه الوثقى (از اول مسائل تقلید تا بخشى از احکام نماز)، حاشیه بر رساله ارث و نفقات ، حاشیه بر رساله ربائیه رضاعیه ، حاشیه بر صحه المعاملات ، حاشیه بر مجمع المسائل ، الذخیره الباقیه فى العبادات والمعاملات ، مختصر الاحکام ، طریق النجاه ، منتخب الاحکام ، مناسک حج ، ذخیره العباد، هدایه الانام فى المسائل الحلال والحرام و ((رساله احکام )).
ریشه ها و زمینه هاى قیام
دوران دیکتاتورى رضاخان و عملکرد ضد مذهبى او، از مقاطع حساسى است که آیه الله قمى در آن مقطع به مبارزه برخاست و توده هاى دین باور را بر ضد نظام ستم شاهى شوراند. به منظور روشن شدن عظمت این خیزش دینى (قیام گوهرشاد) ذکر بخشهاى مهم تاریخى و رویدادهاى تلخ و ناگوار آن دوران ، لازم و مناسب است ؟!
در آن ایام اسلام زدایى و محو تدریجى مذهب و منزوى کردن علما از مهم ترین و اساسى ترین استراتژى سیاستمداران وقت انگلستان در برخورد با کشور ایران قرار گرفت و آنان در این زمینه از دو عنصر سیاسى و نظامى چون سید ضیاءالدین و رضاخان استفاده نموده ، در سال ۱۲۹۹ ش . کودتاى سیاه را بر پا کردند. رضاخان در سوم آبان ۱۳۰۲ ش . به نخست وزیرى منصوب شد و احمد شاه نیز با سفر به اروپا، در عمل کشور را به رئیس الوزرا سپرد. پس از تشکیل مجلس پنجم که عمده نمایندگانش طرفداران دیکتاتور بودند رضاخان در روز نهم آبان ۱۳۰۴ ش . به پادشاهى منصوب گردید. او در تمام دوران تصدى وزارت جنگ ، نخست وزیرى و پادشاهى ، سیاست واحدى را نسبت به مذهب دنبال نکرد. هنگامى که پله هاى ترقى (؟) را مى پیمود خود را مسلمان متعصب معرفى مى کرد. چون مى دانست که در ایران ریشه عمیق مذهبى وجود دارد و پیمودن مسیر خلاف آن ، موفقیت ندارد. او با اتخاذ این شیوه منافقانه و فریبکارانه ، حمایت بسیارى از اقشار اجتماع را جلب کرد اما به هنگام دستیابى به قدرت و رسیدن به سلطنت ، بتدریج سیاست مذهبى گذشته خود را کنار گذاشت و به منظور ریشه کن کردن آیین مقدس اسلام از جامعه ایران ، به سرکوبى و تضعیف علما و روحانیت پرداخت و به صراحت مذهب را منافى تمدن و تجدد معرفى کرد.
این در حالى رخ مى داد که کوشش مرموزانه و مستمر فراماسونرى و ماسونها در ایران براى ناتوان ساختن روحانیان نیز به یارى اش شتافت
رضاخان در مدت دوران سلطنت خود اقدامات به اصطلاح تجدد طلبانه اى را در جهت حذف تدریجى مذهب اسلام و روحانیان انجام داد که در ذیل به گوشه اى از آن عملکردها اشاره مى کنیم :
۱٫ نظام وظیفه اجبارى براى روحانیون
۲٫ حذف تاریخ قمرى و جایگزینى تاریخ شمسى – که نشانه تهاجم وسیع و همه جانبه بر فرهنگ اسلامى بود – به بهانه ((عربى زدایى )) در ایران
۳٫ اختلاط دختر و پسر در مدارس
۴٫ جایگزینى محضرهاى رسمى به جاى محضرهاى شرعى براى منزوى ساختن و طرد روحانیون
۵٫ بستن مساجد و جلوگیرى از برپایى مرسام عزادارى
رضاخان با عملى ساختن این توطئه تا آن حد پیش رفت که در ایران عاشورایى گذشت لیکن یک مجلس عزادارى بر پا نشد تنها افراد اندکى ، نیمه هاى شب در زیرزمینهاى خانه خود به صورت مخفى مجلس سوگوارى و عزادارى بپا مى کردند یا به بیابان و باغى رفته ، به روضه خوانى مى پرداختند. در این میان بسیارى از مجالس مخفى نیز کشف مى شد و با بانیان و شرکت کنندگان آن محفل با خشونت برخورد مى شد. یکى از مورخان تاریخ معاصر ایران چنین مى نویسد:((به جاى عزادارى ، کاروان شادى (کارناوال ) در ایام عاشورا به راه انداختند و صنوف را مجبور کردند که در برپایى کارناوال پیشقدم شده ، هر صنفى رسته خود را شرکت دهد. خوب به خاطر دارم در اواخر سلطنت پهلوى حرکت کارناوال (کاروان شادى ) مصادف بود با شب عاشورا، و در کامیونها دسته جات رقاصه با ساز و آواز و پایکوبى و رقص ، در شهر به گردش درآمده بودند. در عوض اگر احیانا افرادى از ذاکرى با عبا و عمامه دیده شدند، تحت تعقیب قرار مى گرفتند.))
۶٫ لباس متحدالشکل
یکى از اهداف رضاخان براى مبارزه با روحانیت اصیل از طریق محو تدریج لباس خاص اهل علم بود. با اجراى این طرح ، نسبت به کسانى که عمامه داشتند سخنگیریهاى بسیار مى شد. روحانیان نمى توانستند در معابر عمومى ظاهر شوند و ناچار بودند در خانه یا در مدرسه علمیه باقى بمانند، در غیر این صورت گرفتار پلیس مى شدند.
۷٫ از کلاه پهلوى تا کلاه لگنى
از تاریخ ۱۳۰۷ ش کلاه یک لبه ۰پهلوى ) با اعمال فشار دولت متداول گردید، اما در خرداد ۱۳۱۴ ش کلاه یک لبه ناگهان به کلاه تمام لبه (شاپو) تبدیل گردید! مى گویند این تبدیل کلاه از سوغاتهایى بود که رضاشاه از مسافرت به ترکیه آورده بود، زیرا ترکها هم پس از تغییر رژیم ((کلاه فنه )) را تبدیل به شاپو کرده بودند.
این اقدامات در پى توطئه ((اسلام زدایى )) از طریق اشاعه فرهنگ غرب و مقابله با هویت فرهنگى که با اصول اسلامى درآمیخته بود، صورت مى پذیرفت .
۸٫ کشف حجاب
رضاخان در اجراى اهداف استعمارگران ، اشاعه فرهنگ غرب را یکى از راههاى مبارزه با اسلام و تضعیف آن در میان مردم مى دانست . او پس از مسافرت به ترکیه به کشف حجاب شدت بیشترى داد و کلیه اقشار جامعه را به شرکت در مجالس جشن و سخنرانى مجبور کرد و آنها را مؤ ظف ساخت که به اتفاق همسرانشان شرکت کنند.
امام خمینى (ره ) در این زمینه مى فرماید: ((بهانه دومى که باز به تقلید از آتاتورک بى صلاحیت ، آتاتورک مسلح ! غیرصالح ، باز انجام داد، قضیه کشف حجاب با آن فضاحت بوده . خدا مى داند که به این ملت چه گذشت در این کشف حجاب . حجاب انسانیت را پاره کردند اینها. خدا مى داند که چه مخدراتى را اینها هتک کردند و چه اشخاصى را هتک کردند… در بعضى از جشنها (به اصطلاح خودشان ) آنقدر گریه کردند مردم ، که اینها از آن جشن شاید اگر حیایى داشتند، پشیمان مى شدند، یک رشته … .))
رژیم رضاخانى رد اجراى این توطئه ، به چند شهر بزرگ و مذهبى از جمله شهر مقدس مشهد و قم حساسیت بیشترى از خود نشان مى داد زیرا در صورت موفق بودن اجراى این امر و وادار کردن زنان این دو شهر در پذیرش کشف حجاب ، عملى شدن آن در سایر شهرها حتمى بود. بر این اساس بیشترین فشار را بر شهرهاى مذهبى وارد کردند. در نوروز سال ۱۳۰۶ ه‍ش همزمان با ماه مبارک رمضان ، اعضاى خانواده رضاشاه به طرز بسیار نامناسب و زشت وارد غرفه بالاى ایوان آیینه حرم حضرت معصومه علیهاالسلام در قم شدند که با برخورد آیه الله شیخ محمد تقى بافقى مواجه گردید.(۲۲۹) کشف حجاب در شهر مقدس مشهد نیز به سختى عملى مى شد. آنان در این هتک حرمت کار را به جایى رساندند که زمینه تحولات بعد و قیام گوهرشاد گردید. استاندار خراسان در بخشى از گزارش عملکرد خود به دولت وقت چنین مى نویسد: ((… در نظر است پس از خاتمه جشنها، ورود صحن و حرم مطهر و بیوتات شریفه براى زنهاى با چادر قدغن شود. البته زوار خارجه که تذکره ارائه بدهند، مستثنى خواهند بود. فعلا دستور داده شد زنهاى با چادر را در ادارات دولتى و محاضر رسمى نپذیرند. امیدوارم بزودى موضوع تجرد نسوان در مشهد بکلى عملى شود.))
قیام گوهرشاد
علما و مجتهدان مشهد همچون حاج آقا حسسین قمى ، سید یونس اردبیلى و میرزا محمد آقازاده جلسات متعددى برگزار کردند و توطئه حجاب زدایى و موضوع اجبارى شدن کلاه بین المللى و برپایى جشنها و مجالسى همچون جشن مدرسه شاپور شیراز را – که گروهى از دختران جوان با گیسوان نمایان به رقص و پایکوبى پرداخته بودند – مورد بحث و نقد قرار دادند. در یکى از نشنستها که در منزل حاج آقا حسین قمى برگزار گردید ایشان از اوضاع جارى مملکت و فشارى که بر اسلام وارد شده بشدت متاءثر و گریان مى شوند و سپس مى فرمایند: ((امروز اسلام فدایى مى خواهد. بر مردم است که قیام کنند.))
در نهایت علما تصمیم مى گیرند که حاج آقا حسین قمى در اعتراض به اقدامات رضاخان به تهران رفته ، با او صحبت کند. ایشان به قرآن تفاءل کرده ، پس از خوب دانستن این اقدام ، براى سفر مصمم مى شود و اعلام مى کند که اگر رضاخان از اعمال غیر شرعى خود دست بر ندارد تا پاى جان در انجام این مبارزه خواهد ایستاد. آیه الله قمى ، در آخرین جلسه درس خود مى فرماید: ((به عقیده من اگر پیشرفت این جلوگیرى از خلاف مذهب ، منوط به کشته شدن ده هزار نفر، که راءس آنها حاج آقا حسین قمى است باشد، ارزش دارد.))(۲۳۲) ایشان پیش از حرکت ، تلگرامى به رضاخان مى فرستد وسبب حرکت خود را اعلام مى دارد. قبل از حرکت ، گروهى از مؤ منین مشهد از وى مى پرسند که در ملاقات با شاه چه خواهید کرد؟ معظم له مى فرماید: ((اول از او درخواست مى کنم که از برنامه هاى غیراسلامى دست بردارد و اگر موافقت نکرد خفه اش مى کنم .))
حاج آقا حسین پس از ورود به تهران (۲۹ ربیع الاول ۱۳۵۴) با قید استخاره اى راهى شهر رى شده ، در باغ ((سراج الملک )) منزل کردند. مردم مؤ من و دین باور با حرکت خود به حضرت عبدالعظیم علیه السلام و دیدار با مرجع خود، آمادگى خویشتن را براى هر گونه جانفشانى و فداکارى اعلام نمودند. حضور گسترده دیدارکنندگان موجب وحشت و هراس دولت رضاخانى گردید و در نتیجه ظهر روز دوم ربیع الثانى ملاقات با آیه الله قمى ممنوع اعلام شد و محل اقامت ایشان به محاصره کامل درآمد. پس از گذشت چند روز از محاصره محل ، فرستادگان رضاخان به دیدار حاج آقا حسین قمى آمدند و با لحن بى ادبانه اظهار کردند که : عرایض شما به سمع ملوکانه رسیده است . ایشان با بى اعتنایى به آنها فرمودندگ ((من باید با شخص شاه ملاقات کنم .)) این در حالى بود که رضاخان به شدت از انجام این ملاقات واهمه داشت و از تحقق آن دورى مى جست . خبر بازداشت حاج آقا حسین قمى به مشهد رسید و حال و هواى شهر را دگرگون ساخت . بسیارى از مردم مشهد در مسجد گوهرشاد اجتماع کردند و به سخنان وعاظ و خطبا چون شیخ محمد تقى بهلول ، شیخ محمد واعظ خراسانى ، شیخ عباسعلى محقق ،، شیخ على اکبر مدقق ، شیخ محمد قوچانى که در مذمت اقدامات رضاخان از جمله اجبارى نمودن کلاه بین المللى و تبلیغ کشف حجاب ، به ایراد سخن پرداخته بودند، گوش فرادادند.
روز چهاردهم ربیع الثانى ۱۳۵۴ گروههاى مختلف مردم مشهد و روستاهاى اطراف ، به سوى مسجد گوهرشاد حرکت کردند تا به جمع مردم و روحانیون متحصن در مسجد بپیوندند، لیکن قزاقان رضاخان ، با نواختن شیپور جنگ بى محابا به روى مردم آتش گشودند و حدود یکصد نفر را شهید و مجروح کردند. اما مردم مقاوم و صبور، با داس و چهارشاخ و بیل به مقابله برخاسته ، به حرکت خود ادامه دادند و پس از عقب راندن قزاقها، به طرف مسجد سرازیر شدند. حضور زنان مسلمان در این قیام بسیار چشمگیر است . با درخواست آنان چادرى در مسجد پیرزن که در وسط صحن مسجد گوهرشاد واقع بود، زده شد و آنان در آنجا مجتمع گشتند. نیمه هاى شب یکشنبه نیروهاى قزاق پس از دستور رضاخان به فرماندهى سرهنگ ایرج مطبوعى در نقاط حساس مسجد گوهرشاد و اطراف آن مستقر شدند. مسلسلهاى سنگین را بر بامهاى مشرف به حیاط مسجد قرار داده ، سپس حمله را آغاز کردند و هنگامى که سپیده صبح زد بیش از دو هزار (تا پنج هزار) شهید در مسجد گوهرشاد و در صحن و دالانهاى مسجد در خون غلتان بودند. کامیونهاى نظامى براى حمل جنازه ها آماده مى شدند. به گفته یک شاهد عینى ، پنجاه و شش کامیون جنازه از مسجد بیرون بردند و حتى زخمیان را نیز همراه کشته شدگان در گودال دفن کردند. پس از این حادثه خونبار، رضاخان زمینه اخراج حاج آقا حسین قمى را فراهم کرد و ایشان را به عتبات مقدس تبعید کرد.
مقابله با اشغالگران
با شروع جنگ جهانى دوم در سال ۱۳۶۰ ه‍ق نیروهاى مهاجم انگلیسى به کشور عراق حمله کردند، لیکن با مقابله مردم مواجه شدند و نبردهاى شدیدى بین آنان صورت گرفت . به گواهى تاریخ ، علماى آن عصر نقش سرنوشت سازى را در تهییج مردم مقابله با آنان نیروهاى انگلیسى داشتند. آیه الله قمى با صدور فتوایى مردم را به مقابله با نیروهاى مهاجم فرا خوانده و دفاع از کیان اسلام را جزو بهترین عبادتها شمرد. ایشان همچنین ضمن دعوت مردم و نیروهاى دفاعى به هماهنگى و وحدت نسبت به تلاش براى اختلاف اندازى و تفرقه میان نیروهاى مسلمان هشدار داده بود.
تهدید به اعلام جنگ
پس از تبعید خفت بار رضاخان در شهریور ۱۳۲۰ ش . ایران شاهد گسستن رشته هاى پوسیده اختناق گردید. آیه الله حاج آقا حسین قمى از این فرصت پیش آمده استفاده کرد و به قصد زیارت مرقد مطهر امام رضا علیه السلام و به منظور پیگیرى اقدامات گذشته خود آماده سفر به ایران شد و به ایران بازگشت . ایشان در شهر مشهد تلگرامى به دولت مخابره کرد و پیشنهادهاى ذیل را مطرح نمود: لغو کشف حجاب ، انحلال مدارس مختلط، برپایى نماز جماعت و تعلیم قرآن و درس دینى در مدارس ، آزادى حوزه هاى علمیه ، کاهش فشار اقتصادى از دوش طبقه ضعیف ، تلاش براى تعمیر قبور ائمه بقیع علیهم السلام .
بعد از گذشت چند روزى از ارسال تلگرام ، حاج آقا حسین قمى به تهران آمده ، متوجه مى شود که دولت تصمیم ندارد به خواسته هاى ایشان ترتیب اثر دهد. بر این اساس ، به طور علنى با دولت اعلام جنگ مى کند. طبقات مختلف مردم و علما به حمایت از درخواستهاى مرجع بزرگوار خود برمى خیزند. دولت با ملاحظه این خیزش عمومى و از سویى ایستادگى آن مرد الهى ، سرانجام مجبور به عقب نشینى مى شود و در تاریخ دوازدهم شهریور ۱۳۲۲ ش . پیشنهادهاى ایشان را مى پذیرد.
پس از آن آیه الله حاج آقا حسین قمى که ثمره تلاشهاى ده ساله خویش را نظاره مى کند راهى کربلا مى شود.
سزاى مرتد
پس از انتشار و پخش کتابهاى کسروى – که در برگیرنده افکار منحط و ضد دینى بود – عکس العملهاى متفاوتى از سوى مرزبانان مکتب تشیع و مردم معتقد به مقدسات دینى صورت پذیرفت و با آمدن کتابهاى کسروى در حوزه علمیه نجف اشرف و کربلا، سید مجتبى نواب صفوى نزد مراجع و اساتید عالیمقامى همچون آیه الله العظمى حاج آقا حسین قمى و علامه امینى رفته ، کتابهاى منحط مزبور را با اظهار ناراحتى و تاءسف ، به آنان نشان مى دهد و منتظر تصمیم و اقدام آن حافظان حریم دین مى گردد. حاج آقا حسین قمى پس از مطالعه کتابها احمد کسروى را مرتد دانسته ، حکم ارتداد وى را صادر مى کند.
نواب صفوى به حکم وظیفه دینى خویش ، با تصمیمى قاطع درس و مدرسه را رها ساخته ، به سرعت به وطن باز مى گردد تا آن نابخرد را به سزایش برساند. او در روز ۲۴ اردیبهشت ۱۳۲۴ ش به قصد کشتن کسروى به همراه اسلحه کمرى عازم آن خانه نابخرد مى شود. پس از برخورد با وى او نشانه مى گیرد ولى اسلحه گیر مى کند. وى صحنه را رها نساخته ، به جانب او حمله ور مى شود و سر آن مزدور را گرفته ، با اسلحه به سر و صورتش مى کوبد. این حرکت شجاعانه ، ناکام مى ماند و کسروى جان سالم بدر مى برد. پس از وقوع این حادثه نواب دستگیر مى شود.اما با فشار طبقات مردم – بخصوص روحانیون – آن مجاهد خستگى ناپذیر آزاد مى شود و پس از آزادى ، زمینه قتل کسروى را طرح ریزى مى کند. در نهایت ، روز ۲۰ اسفند ۱۳۲۴ سید حسین امامى به همراه برادر خود سید على محمد، بنا به توصیه نواب ، پیشتاز شده ، کسروى را به درک واصل مى کند.
در آیینه اخلاق
در پایان نمونه هایى از جلوه هاى رفتارى و اخلاقى آیه الله قمى را که هر کدام ستاره اى فروزان براى رهروان فضیلت و چراغ هدایتى براى شیفتگان رسیدن به کمال خواهد بود، بیان مى کنیم .
پرهیز از خلف وعده
او بارها براى تربیت دیگران مى فرمود: ((در نظر ندارم در تمام عمر و ایام حیاتم حتى یک مرتبه خلف وعده اى نموده باشم .))
برپایى درس و بحث در شبهاى احیا
درس و بحثهاى علمى آن بزرگوار حتى در شبهاى احیاى ماه مبارک رمضان دایر بود. در حالى که مردم در کنار مرقد پاک سیدالشهداء علیه السلام سخت مشغول خواندن قرآن ، زیارت و انجام اعمال شب قدر بودند، ایشان به درس و بحث مشغول مى گشت و مى فرمود: ((فراگیرى علم ، از حرم رفتن و قرآن خواندن برتر و افضل است .))
شیوه انتخاب همسفر
او هرگاه قصد مسافرت به جایى را داشت با کسانى که در بحث خصوصى او حاضر مى شدند همسفر مى شد تا درس سفر مشغول مباحثه شوند.
به خاطر رفاقت وارد جهنم نمى شوم
حاج آقا حسین قمى در دوستى ، بر رفاقت صحیح ، فوق العاده پاى بند بود و رفیق را تا جایى دوست داشت که حدود اسلامى اجازه مى داد و هرگز حاضر نبود به خاطر دوستى ، ضوابط شرعى را به هیچ مقدار و تحت هیچ عنوانى زیر پا بگذارد. بارها مى فرمود: ((من تا در جهنم با رفیق هستم ولى به خاطر رفاقت داخل جهنم نمى شوم .))!
وقف بالاسر حضرت علیه السلام
روزى آیه الله قمى در حالى که در حرم مطهر حضرت ابى عبدالله الحسین علیه السلام مشغول نماز جماعت بود، نماز خود را قطع کرد و اقتدا کنندگان نیز با تعجب نماز را ناتمام رها کرده ، نزد آقا آمدند تا از علت این کار اطلاع پیدا کنند.
حاج آقا حسین فرمود:در هنگام خواندن نماز، متوجه شدم که کنار فرشى که روى آن ایستاده ام نوشته است ((وقف بالاسر حضرت علیه السلام !)) سریعا فرش را بردارید و سر جاى خود پهن کنید تا دوباره نماز را شروع کنم .
فراسوى فروتنى
روزى گروهى از برادران عرب زبان که به حرم امام حسین علیه السلام آمده بودند در نماز جماعت حاج آقا حسین قمى شرکت کردند. بعد از اتمام نماز به حضور آقا رسیدند و گفتند: ما به شما اقتدا کردیم در حالى که اطمینان به صحت قرائت شما نداشتیم ، چون اصل زبان شما ایرانى است ! حاج آقا حسین در پاسخ به آنان با تواضع و فروتنى فرمود: ((من هم اینک نزد شما مى نشینم و حمد و سوره را قرائت مى کنم تا مطمئن شوید.))
رحلت
پس از رحلت آیه الله العظمى سیدابوالحسن اصفهانى ، که مرجعیت عامه شیعه به آیه الله العظمى حاج آقا حسین قمى سپرده شد، ایشان از پذیرش و قبول این مسؤ ولیت سنگین بسیار ناراحت و غمگین گردید. لذا با خواندن نمازهاى حاجت و نماز جعفر طیار از خداوند متعال درخواست مى کرد که مرگش زود فرا رسد. آیه الله سید محمد هادى میلانى (ره ) که ارتباط نزدیکى با آن فقیه زاهد داشت در این باره مى گوید:
((به حرم سیدالشهداء علیه السلام مشرف شدم ، آقا بالاى سر مطهر نشسته بودند؛ به من اشاره نموده ، نزد ایشان رفتم و آقا اظهار داشتند: ریاست به من روى آورده و من مى ترسم به دینم لطمه بخورد! من دعا مى کنم شما آمین بگویید (یا بالعکس ) (سپس فرمودند:) خدایا! اگر این ریاست به دین من مضر است ، جان مرا بگیر! و آن قدر گریه کردند که زمین از آب دیده ایشان تر شد.(۲۴۹)))
پس از آن ، بیمارى سختى بر آقا عارض شد و ایشان احساس کرد که خداوند دعایش را اجابت کرده و لحظه ترک این دنیاى فانى فرا رسیده است . سرانجام ایشان دقایقى پس از طلوع آفتاب روز پنجشنبه ۱۴ ربیع الاول ۱۳۶۶ ق . در ۸۴ سالگى به دیار باقى شتافت و جهان اسلام را که چند ماهى به غم از دست دادن آیه الله العظمى سید ابوالحسن اصفهانى عزادار شده بود به فوت فرزانه اى دیگر داغدار ساخت .
جنازه مطهر مرحوم آیه الله العظمى قمى ابتدا در شهر بغداد با حضور مسلمانان و مؤ منان آن شهر تشییع و سپس آن را به شهر کربلا روانه ساختند. مردم کربلا با حضور وسیع و کم نظیر خود در تشییع جنازه وى ارادت و اخلاص گذشته خویش را بار دیگر به اثبات رساندند و پس از طواف آن پیکر پاک در حرم مطهر حضرت ابى عبدالله الحسین علیه السلام و اقامه نماز میت ، با جنازه مطهر وى وداع کردند. با انتقال جنازه ایشان به نجف ، مردم با شور و حماسه وصف ناشدنى ، آن را بر دوش خود حمل کرده ، راهى حرم مطهر حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام شدند پس از طواف ، در مقبره شیخ الشریعه اصفهانى (واقع در صحن مطهر) به خاک سپردند.
از مرحوم حاج آقا حسن قمى فرزندان دانشمند و نوادگان فرهیخته اى به یادگار مانده است . آیه الله آقا موسى صدر نوه دخترى ایشان مى باشد.
گلشن ابرار جلد ۲//جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم
|
