بالْدیرزاده ، محمد افندی ، از مؤلفان ترک در قرن یازدهم که مدرس ، قاضی و شاعر نیز بوده است . در بورسه متولد شد. پدرش مصطفی افندی خطیب مسجد آن شهر بود. پس از پایان تحصیلات ، بیش از سی سال درشهرهای بورسه ، استانبول و اُسکُدار به تدریس پرداخت و در اواخر ۱۰۴۴ به سمت قضای اسکدار منصوب ، و یک سال بعد قاضی مکه شد.
رحلت
او در ۱۲ رجب ۱۰۶۰ درگذشت .
بالدیرزاده شعر هم می سروده و سلیسی تخلّص می کرده است ، اما از اشعار او، که گویا در دیوانی گردآوری شده بود، تاکنون نسخه ای به دست نیامده است .
آثار
مهمترین تألیفات وی در زمینه فقه ، تاریخ و طبقات از این قرار است :
۱) روضه اولیا در شرح احوال بیش از دویست تن از علما و مشایخ و شعرای بورسه . بر این اثر، که از بهترین تواریخ ادب ترک به شمار می رود و «وفیات بالدیرزاده » نیز خوانده می شود، ذیلهایی نوشته اند که نخستین و مهمترین آنها گلدسته ریاض عرفان و وفیات دانشوران نادره دان ، اثر اسماعیل بلیغ بورسه ای است ؛
۲) حاشیه علی شرح السیّد علی المفتاح که تحشیه ای بر شرح سیدشریف جرجانی بر قسم بلاغت مفتاح العلوم سکّاکی است ؛
۳) تاریخ مکه که حین اقامت او در فاصله ۱۰۴۶ـ۱۰۴۷ در مکه تألیف شده است ؛
۴) فضائل مکه مکرمه ؛
۵) فضائل مدینه منوّره (نسخه خطی دو اثر اخیر با نام «فضایل حرمین » در کتابخانه سلیمانیه موجود است ؛
۶) کتاب الصک (یا صکوک ).
آثار دیگری مانند
«حاشیه الاشباح »،
«بنای کعبه ، یه دائر رساله » (رساله ای درباره بنای کعبه )،
«جوامع المشایخین » به اسم او ثبت کرده اند که از هیچیک نسخه ای در دست نیست .
منابع :
(۱) محمدافندی بالدیرزاده ، روضه اولیاء ، کتابخانه آثار خطی و چاپی قدیمی بورسه ، کتابهای اورخان ، ش ۱/۱۰۱۸؛
(۲) اسماعیل بلیغ ، گلدسته ریاض عرفان و وفیات دانشوران نادره دان ، بورسه ۱۳۰۲، ص ۳۴۶ـ ۳۴۹؛
(۳) محمد ثریا، سجل عثمانی ، استانبول ۱۳۰۸ـ۱۳۱۵، ج ۴، ص ۱۶۴؛
(۴) شیخی ، وقایع الفضلاء ، ج ۱، ص ۱۸۷ـ۱۸۸؛
(۵) بروسه لی محمد طاهربک ، عثمانلی مؤلفلری ، استانبول ۱۳۳۳ـ۱۳۴۲، ج ۱، ص ۲۵۷ـ۲۵۸؛
(۶) Abdulkerim Abdulkadirog § lu, Bursal i I smail Belig § , Ankara 1985;
(۷) Hدseyin Ayvansa ª ray ª â , Mecmu ª a-i Tevar i ª h , ed. Fahri C.Derin and Vahid Cabuk, I stanbul 1985;
(۸) Franz Babinger, Osmanl i Tarih Yazarlar i ve Eserleri , tr. Co í kun غµok, Ankara 1982;
(۹) I sma ª il Belig § , Nuhbetد’l-a ª sa ª r , ed., Abdulkerim Abdulkadirog § lu, Ankara 1985;
(۱۰) M. Tayyib Gخkbilgin, “Bursa’da Kurulu í Devrinin I lim Mدesseseleri, I lim Adamlar â ve Bursa Tarih µ ileri Hakk â nda”, Necati Lugal Armag § an i , Ankara 1968.
دانشنامه جهان اسلام جلد ۲
