پیثاگوراس( ۱) پیتاگر از فلاسفهء بزرگ یونان است که میان سالهای ۵۸۳ تا ۵۷۲ ق م در شهر سامس تولد یافت و چون پیکراتس در آن شهر حکومت جبارانه ای آغاز کرد.
از وطن دوری گرفت و به ایتالیا رفت، پیش از آن نیز مصر و قسمت های مختلف یونان را سیاحت کرده بود مسافرتهای او به هند و کشورهای مشرق ظاهراً حقیقت ندارد فیثاغورس با حکومت عامه و تبلیغاتی که دماگوگوسها در راه ایجاد حکومت جباری میکردند مخالف بود و به همین سبب برضد آنان با حکومت اشرافی دریس بساخت.
و بر آن شد که مردم را به علوم راغب سازد و اندک اندک اخلاق و عقاید آنان را به طریق صواب رهبری کند فیثاغورس به ریاضیات عشق و عقیدهء بسیار داشت، چنانکه اصل فلسفی اعداد و تطبیق آنها با علوم طبیعی و الهی و معرفه الروح و اخلاق، زادهء فکر اوست وی چنانکه مورخان قدیم نگاشته اند در ریاضیات و فیزیک و نجوم کشفیات و اختراعات متعدد داشته که اکنون حقیقت آنها بر ما مجهول است اختراع جدول ضرب را نیز بدو نسبت میدهند و میگویند که عنوان فلسفه را نخست او استعمال کرد از تاریخ مرگ او اطلاع دقیقی در دست نیست.
(از تاریخ تمدن قدیم فوستل دو کولانژ ترجمهء نصرالله فلسفی، قسمت Pythagoras )
لغت نامه دهخدا
( فرهنگ اعلام) (۱)
