بَراقی ، حسین بن احمد (یا سیدحسّون براقی )، مورخ و رجال شناس شیعیِ عراقی در ۱۲۶۱ در براق ، از محلات نجف ، در خانواده ای اهل علم به دنیا آمد. از دوران کودکی نزد دانشمندان و ادیبان به تحصیل پرداخت و در جوانی به سلک اهل علم درآمد. به تاریخ ، بویژه تاریخ عراق ، سخت دلبسته بود و برای آگاهی از حوادث تاریخی و نیز کسب اطلاعات ، با استادان و آگاهان الفت و مراوده داشت .
همچنین به مطالعه کتب تاریخی اهتمام بسیار می ورزید. بسیاری از کتابها را استنساخ می کرد و نسخه های خطی بعضی از کتابهای نایاب که به خط او نوشته شده تا این اواخر در کتابخانه های نجف موجود بوده است (آقابزرگ طهرانی ، جزء ۱، قسم ۲، ص ۵۲۴). براقی زبان فارسی را نیک می دانست و از کتب فارسی در باره تاریخ عراق مطلب جمع می کرد (همان ، جزء ۱، قسم ۲، ص ۵۲۵) و برای نگارش دقیق تاریخ ، به بیشتر شهرهای عراق مسافرت و از آثار باستانی آنها دیدن کرد (همانجا).
او درواقع تنها مورخی است که تمامی همت خود را صرف نوشتن تاریخ عراق ، خصوصاً کوفه ، کرده است . محمدرضا مظفّر در مقدمه خود بر کتاب تاریخ الکوفه می نویسد که کار براقی حق اهمیت تاریخی این شهر را ادا کرده است (براقی ، ص ۱۳ـ۱۷).
آثار او هر چند از نظر ادبی بلیغ و فصیح نیست ، به سبب در برگرفتن مطالب مهم تاریخی ، توجه مورخان را جلب کرده است .
رحلت
براقی در ۱۳۲۰، به سبب برخی بیماریها، به قریه لُهَیْبات ، از نواحی حیره ، مهاجرت کرد و تا پایان عمر در همانجا به تحقیق و تألیف پرداخت . او در ۱۳۳۲ درگذشت (زرکلی ، ج ۲، ص ۲۳۳) و در نجف به خاک سپرده شد (آقابزرگ طهرانی ، همانجا؛ کحاله ، ج ۳، ص ۳۰۹)
آثار
تألیفات براقی حدود هشتاد اثر، و بیشتر در تاریخ و رجال است . او در بعضی از کتابهای خود نکات تازه ای مطرح کرده است . آقابزرگ طهرانی (همانجا)، به گفته خودش ، همه تألیفات او را دیده است .
مهمترین تألیف براقی
تاریخ الکوفه ،
و بعضی دیگر از آثار او عبارت اند از:
بهجه المؤمنین فی احوال الاوّلین و الاخرین ، در تاریخ از ابتدا تا زمان مؤلف در چهار مجلد؛
قلائد الدّر و المرجان فیما جری فی السنین من طوارق الحدثان ، در تاریخ ؛
براقیّه السّیره فی تحدیرالحیره ، در تاریخ حیره و آثار قدیم عراق ؛
السیره البراقیّه فی رد صاحب النفحه العنبریّه ، در علم انساب ؛
کتاب القریش و احوالهم ؛
اکبر المقال فی مشاهیر الرجال ؛
السِرّ المکنون فی الغائب المصون ؛
تغییر الاحکام فیمَن عَبَدَالاصنام ؛
النّخبه الجلیّه فی احوال الوهّابیّه ، در باب تاریخ پیدایش وهابیت و رخدادهای مربوط به آنان در عراق .
منابع :
(۱) محمد محسن آقابزرگ طهرانی ، طبقات اعلام الشیعه ، جزء ۱: نقباءالبشر فی القرن الرابع عشر، مشهد ۱۴۰۴؛
(۲) حسین بن احمد براقی ، تاریخ الکوفه ، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷؛
(۳) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت ۱۹۸۶؛
عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، بیروت ( تاریخ مقدمه ۱۳۷۶ ) .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۲
