بَطَلْیَوْسی ، ابوایوب سلیمان بن محمد، معروف به ابن بطّال ، فقیه ، ادیب و شاعر مالکی قرن چهارم . از زندگی او آگاهی اندکی موجود است . از نسبت وی برمی آید که اهل بطلیوسِ قرطبه بوده است ، او در قرطبه به تحصیل پرداخت اما از نام مشایخ وی اطلاعی در دست نیست (ابن اثیر، ج ۷، ص ۲۶۵؛ ابن بشکوال ، ج ۱، ص ۱۹۷).
پس از تکمیل تحصیلات ، به تدریس و تألیف روی آورد. ابوعمربن عبدالبرّ و ابن حذّاء از جمله شاگردان او بوده اند (ابن اثیر، همانجا). بطلیوسی در اواخر عمر به اِلبیره مهاجرت کرد و در آنجا ساکن شد و تا پایان عمر همانجا بود (ابن بشکوال ، همانجا).
آثار
از وی تألیفات چندی باقی مانده است از جمله
المُقنع فی اصول الاحکام که درباره آن گفته اند قاضیان از آن بی نیاز نیستند؛
اَلْمُوقِظ در زهد و پارسایی ؛
آداب الصوم ؛
الدّلیل الی طاعه الجلیل (ابن اثیر، همانجا؛ بغدادی ، ج ۱، ستون ۴۷۸، ج ۲، ستون ۵۴۸؛ کحاله ، ج ۴، ص ۲۵۶، ۲۷۳).
در منابع دیوان شعری به نام وی ثبت نشده ، لیکن منابع او را شاعری توانا معرفی کرده اند و به او لقب «عَیْن جُودی » داده اند، زیرا در اشعارش عبارت «یا عَین جودی » را فراوان به کار می برده است (زرکلی ، ج ۳، ص ۱۳۲؛ابن بشکوال ، همانجا).
رحلت
سال درگذشت او را منابع به اختلاف (ابن بشکوال ۴۰۰، ابن اثیر ۴۰۲، بغدادی و زرکلی ۴۰۴) ثبت کرده اند.
منابع :
(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ، بیروت ۱۳۹۸ـ ۱۴۰۸/ ۱۹۷۸ـ ۱۹۸۸؛
(۲) ابن بشکوال ، کتاب الصّله ، قاهره ۱۹۶۶؛
(۳) اسماعیل بغدادی ، ایضاح المکنون ، ج ۱ و ۲، در حاجی خلیفه ، کشف الظنون ، ج ۳ و ۴، بیروت ۱۴۱۰/ ۱۹۹۰؛
(۴) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت ۱۹۸۶؛
عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، دمشق ۱۹۵۷ـ۱۹۶۱ چاپ افست بیروت ( بی تا. ) .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۳
