محمد بن عبدالوهاب از دانشمندان و متتبعان بزرگ است وی در (۱۲۹۴ ه ق) در تهران تولد یافت و تحصیلات مقدماتی و علوم متداوله اسلامی را در همان شهر فراگرفت، و از جمله ازاستادان فقه وی
اساتید
حاج شیخ فضل الله نوری واستادان کلام و حکمت قدیم وی حاج شیخ علی نوری را میتوان نام برد.
در سال (۱۳۲۲ ه ق) به دعوت برادر خود میرزا احمدخان به لندن سفر کرد و مدت مدیدی در آنجا و سپس در پاریس و پس از آن در آلمان و باز مجدداً در پاریس اقامت کرد. و در این نقاط با بعضی از مستشرقان اروپا آشنا شد،
از جمله ملاقاتها در لندن
با ادوارد براون انگلیسی و مستر الس ومستر آمدروز وسر اینزن رسو ولادیمیر مینور سکی مستشرق معروف روسی که در لندن اقامت داشت.
و در برلین
با مرکوارت مستشرق معروف آلمانی صاحب ایرانشهر و به آلمانی و غیرهم در مدت اقامت « صرف و نحو مفصلی برای زبان فارسی » ادوارد زاخائو و دکتر موریتز و سباستیان بک مؤلف
وی در اروپا کتب زیر به تصحیح او رسید و به مخارج اوقاف خیریهء گیپ با ادوارد براون به طبع رسید:
۱- تذکرهء لباب الالباب
۲- مرزبان نامه
۳- المعجم
۴- چهارمقاله عروضی با حواشی مفصل و مبسوط در آخر آن
۵ و ۶ و ۷ – تاریخ جهانگشای ج ۱ جوینی با حواشی مفصل مبسوط در آخر جلد سوم و مقدمه مبسوط بر جلد اول
۸- ترجمه لوایح جامی به فرانسوی
۹- رساله ای – در شرح حال مسعودسعد سلمان که فقط ترجمهء آن به انگلیسی توسط ادوارد براون به طبع رسیده است نه اصل فارسی آن
۱۰ دیباچه ای بر تذکره الاولیاء شیخ عطار چ نیکلسون در لیدن
۱۱ – رساله ای در شرح احوال شیخ ابوالفتوح رازی که به عنوان خاتمه الطبع در آخر جلد پنجم کتاب مزبور در طهران به طبع رسیده
۱۲ و ۱۳ – عده ای از مقالات متفرقهء تاریخی و ادبی و انتقادی که در تحت عنوان بیست مقالهء قزوینی در دو جلد به طبع رسیده است جلد اول آن در بمبئی به وسیلهء ابراهیم پورداود بسال ۱۳۰۷ ه ش و جلد دوم بوسیلهء عباس اقبال به سال ۱۳۱۳ ه ش طبع شده است.
۱۴ – رساله ای در شرح احوال ابوسلیمان منطقی سجستانی مؤلف صوان الحکمه که به سال ۱۳۱۲ ه ش در پاریس به طبع رسید.
۱۵ – رساله ای در تحقیق مؤلف نفثه المصدور یعنی محمد نسوی منشی جلال الدین منکبرنی که به سال ۱۳۰۸ ه ش به اهتمام عباس اقبال در تهران به طبع رسیده است.
۱۶ – رساله ای راجع به ممدوحین سعدی و شرح احوال آنان که به سال ۱۳۱۷ ه ش توسط حبیب یغمائی ابتدا در مجلهء تعلیم و تربیت و سپس جداگانه در طهران به طبع رسیده است.
۱۷ – دیوان حافظ که از روی چندین نسخه قدیمی تصحیح کرده و به سال( ۱۳۲۰ در ه ش) تهران به اهتمام وزارت فرهنگ به طبع رسیده است وی در اواخر سال ۱۳۱۸ ه ش به واسطهء ظهور جنگ در اروپا و صعوبت اقامت خارجیان در آنجا به طهران مراجعت کرد و ۱۰ سال آخر عمر خود را در طهران گذرانید.
و در روز جمعه ششم خرداد (۱۳۲۸ ه ش / ۲۸ رجب ۱۳۶۸ ه ق / ۲۷ مهء ۱۹۴۹ م )نزدیک ساعت ۱۰ و نیم بعدازظهر در طهران وفات یافت علامه قزوینی از نوادر نوابغی بود که وسعت معلومات قدیم و جدید را با غریزهء کنجکاوی و دقت در شأن هر چیز و استقصای یک موضوع را تا درک کنه و علت آن و روش انتقادی علمی و انصاف و بیطرفی علمای جدید جمع داشت بزرگترین فضل قزوینی این است که وی پس از آنکه علوم قدیمه و اسلامی را فراگرفت، چون گذارش به اروپا افتاد بر اثر عشق سوزانی که به فراگرفتن هر چیز داشت تحقیقات علمای آن سرزمین را مورد مطالعهء دقیق قرار داد .(از مجلهء یغما سال ۱۳۲۷ ه ش و مجلهء یادگار سال ۱۳۲۷ ه ش)
لغت نامه دهخدا
