بدیع بلخی ، ابومحمد بدیع بن محمدبن محمود بلخی ، شاعر دوره سامانی . مدّاح ابویحیی طاهربن فضل بن ابوبکر امیر چغانی ماوراءالنهر (متوفی ۳۷۷) بود و قصیده اش در مدح این امیر موجود است .
هدایت (چاپ سنگی ، ج ۱، ص ۱۷۴، چاپ مصفا، ج ۱، ص ۴۵۶)، برخلاف منابع دیگر، او را بدایعی بلخی ، محمدبن محمود نامیده و از شاعران عصر محمود غزنوی به شمار آورده است که البته صحیح نیست .
همچنین منظومه راحه الانسان ، یا، پندنامه انوشیروان را به او نسبت داده و ۹۱ بیت آن را نقل کرده است (چاپ مصفا، ج ۱، ص ۴۵۷ـ ۴۶۲)، اما این منظومه ، که در اصل حاوی ۴۰۹ بیت است (شفر، ج ۱، ص ۲۰۵ـ۲۳۲)، از شاعری است که در قرن پنجم می زیسته و در منظومه خود شعر عنصری (متوفی ۴۳۱) را تضمین کرده ، و تخلصش «شریف » بوده است (نفیسی ، ص ۱۸۱ـ ۱۸۲، و نقل از وی در هدایت ، چاپ مصفا، ج ۱، ص ۴۵۷ـ۴۵۹، حاشیه ).
منابع :
(۱) ادوارد گرانویل براون ، تاریخ ادبی ایران ، ج ۱ : از قدیمترین روزگاران تا زمان فردوسی ، ترجمه و تحشیه و تعلیق علی پاشا صالح ، تهران ۱۳۵۶ ش ، ص ۶۷۹؛
(۲) محمد دبیرسیاقی ، پیشاهنگان شعر فارسی ، تهران ۱۳۷۰ ش ، ص ۱۷۵؛
راحه الانسان ، یا، پندنامه انوشیروان ، در
(۳) Charles Schefer, Chrestomatie Persane , vol. I, Paris 1883;
(۴) ذبیح الله صفا، تاریخ ادبیات در ایران ، ج ۱، تهران ۱۳۶۳ ش ، ج ۱، ص ۴۲۲ـ۴۲۳؛
(۵) محمدبن محمد عوفی ، لباب الالباب ، چاپ ادوارد براون و محمد قزوینی ، لیدن ۱۹۰۳ـ۱۹۰۶، ج ۲، ص ۲۲ـ۲۳؛
(۶) همان ، چاپ سعید نفیسی ، تهران ۱۳۳۵ ش ، ص ۲۶۰؛
(۷) بدیع الزمان فروزانفر، سخن و سخنوران ، تهران ۱۳۵۸ ش ، ص ۴۳؛
(۸) محمد جعفر محجوب ، سبک خراسانی در شعر فارسی ، تهران ۱۳۵۰ ش ، ص ۱۴۳، ۱۷۲؛
(۹) محمد محمدی ، کتاب التاج و آیین ، ج ۱، ص ۳۹؛
(۱۰) محمدعلی مدرس تبریزی ، ریحانه الادب ، تهران ۱۳۶۹ ش ، ج ۱، ص ۲۳۹ـ۲۴۰؛
(۱۱) سعید نفیسی ، « ( درباره ) پندنامه انوشیروان »، مهر ، سال ۲، ش ۲ (تیر ۱۳۱۳)؛
(۱۲) رضاقلی بن محمدهادی هدایت ، مجمع الفصحا ، چاپ سنگی تهران ۱۲۹۵؛
همان ، چاپ مظاهر مصفا، تهران ۱۳۳۶ـ۱۳۴۰ ش .
دانشنامه جهان اسلام جلد ۲
